مطالعه زادآوری و برخی خصوصیات جوانه‌زنی بذر حاصل از علف‌هرز چاودار وحشی (Secale cereale) در تداخل با ارقام گندم نان

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشکده کشاوری دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد

2 استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد

چکیده

بررسی تولید بذر علف­هرز و خصوصیات آن در شرایط رقابت با گیاه زراعی، در پیش‌بینی و مدیریت بلندمدت علف­های­هرز اهمیت زیادی دارد. از این‌رو در تحقیق حاضر، دو آزمایش مزرعه­ای و آزمایشگاهی اجرا شد. فاکتورهای آزمایش مزرعه­ای شامل چهار رقم گندم (سایسون، الوند، چمران و سپاهان) و تراکم­های علف­هرز چاودار وحشی (Secale cereale) در چهار سطح (20، 40، 60 و 80 بوته در مترمربع) بود و در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. در بخش آزمایشگاهی برای بررسی صفات مربوط به جوانه­زنی علف­هرز، 25 عدد بذر تولید شده چاودار وحشیاز هر یک از کرت­های تداخل طرح مزرعه­ای برداشت شد و به‌عنوان یک واحد آزمایشی منظور گردید. در قسمت مزرعه­ای صفات تولید بذر، تعداد سنبله بارور، تعداد بذر در سنبله، تعداد بذر در واحد سطح و وزن هزار دانه چاودار وحشی اندازه‌گیری شد. در شرایط آزمایشگاهی صفات درصد جوانه­زنی تجمعی، میانگین مدت زمان جوانه­زنی، طول ساقه­چه، طول ریشه­چه، وزن خشک ساقه­چه و ریشه­چه بذرهای چاودار وحشی بررسی شد. نتایج نشان داد که اثر بازدارندگی دو رقم الوند و سپاهان نسبت به ارقام چمران و سایسون بر صفات تعداد سنبله بارور، عملکرد دانه و تعداد دانه تولیدی علف­هرز چاودار وحشی بیشتر بود. همچنین بذرهای چاودار وحشی به‌دست آمده از تداخل با دو رقم الوند و سپاهان، درصد و سرعت جوانه­زنی تجمعی پایین­تری نسبت به بذور حاصل از تداخل با دو رقم دیگر داشتند. به‌طورکلی طول و وزن خشک ریشه­چه، طول و وزن خشک ساقه­چه در بذرهای علف­هرز به‌دست آمده از تداخل با ارقام الوند و سپاهان به‌طور معنی­داری کمترین مقدار بود. رقم سپاهان در مقایسه با سایر ارقام گندم، بیشترین تاثیر منفی بر چاودار وحشی از نظر تعداد بذر دارای توانایی جوانه­زنی داشت. همچنین موجب کاهش شدیدتر اکثر خصوصیات رشدی گیاهچه علف­هرز شد. از این‌رو رقم مزبور برای کنترل آلودگی مزرعه در هر دو بازه کوتاه‌مدت و بلندمدت مناسب بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study of Regeneration and Some Characters of Feral Rye Seed (Secale cereale) Obtained From Interference With Wheat Cultivars

نویسندگان [English]

  • bijan saadatiyan 1
  • mohammad kafi 2
چکیده [English]

Investigation of weed seed production and its characteristics in competition with crop is important in prediction and long-term management of weeds. Thus, in this study were conducted two field and laboratory experiments. Factors of field experiment were included of four wheat cultivars (Sayson, Alvand, Chamran and Sepahan) and feral rye densities at four levels (20, 40, 60 and 80 plants m-2) and was carried out based on a randomized complete block design with three replications. In laboratory project for study of related traits to weed germination, 25 feral rye seed from each of interference plots of field experiment was harvested and was considered as an experimental unit. In the farm were measured seed yield, number of fertile spike, number of seed per spike, number of seed per unit area and 1000-grain weight of feral rye. In the laboratory condition, cumulative germination percentage, mean germination time, plumule length, radicle length, plumule and radicle dry weight of feral rye were studied. Results showed that inhabitation effects of Alvand and Sepahan cultivars on number of fertile spike, seed yield and seed number of feral rye were more than Chamran and Sayson cv. Also, feral rye seeds obtained of interference with Alvand and Sepahan cv. had lower percentage and rate of cumulative germination than other two cultivars. Generally, length and dry weight of radicle, length and dry weight of plumule in weed seeds from interference with Alvand and Sepahan, were lowest value, significantly. Sepahan cv in compared to other wheat cultivars, had highest negative effects on feral rye from the viewpoint of seed number with ability of germination. Also, it caused to severe reduction of most of weed seedling growth characteristics. Thus, aforesaid cultivar was appropriate for control of field pollution, in both the short and long time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Correlation
  • germination
  • Weed density
  • Yield
  • Yield components

مراجع

باغستانی میبدی، م.، اکبری، غ.، عطری، ع. و مختاری، م. 1382. اثر رقابت علف‌هرز چاودار بر شاخص‌های رشد، عملکرد و اجزای عملکرد گندم. پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی، شماره 61، صفحات 1-2.
حسن‌زاده دلوئی، م.، رحیمیان مشهدی، ح.، نصیری‌محلاتی، م. و نورمحمدی، ق. 1381. بررسی اثرات رقابتی یولاف وحشی (Avena ludoviciana L.) با گندم زمستانه (Triticum aestivum L.) در تراکم های مختلف. مجله علوم زراعی ایران، دوره 4، شماره 2، صفحات 127- 116.
دیانت، م.، رحیمیان مشهدی، ح.، باغستانی، م.، علیزاده، ح. و زند، ا. 1385. بررسی صفات مهم در قدرت رقابتی گندم (Triticum aestivum L.) در مقابل علف‌هرز چاودار (Secale cereale). پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی، شماره 71، صفحات 66-58.
سعادتیان، ب. 1389. بررسی رقابت بین دو رقم گندم با خردل وحشی و چاودار. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه بوعلی‌سینا همدان، صفحات 98-50.
سعادتیان، ب.، احمدوند، گ. و سلیمانی، ف. 1390. بررسی نقش ساختار کانوپی و خصوصیات رشدی دو رقم گندم در شرایط رقابت، بر آستانه خسارت اقتصادی و عملکرد دو گونه علف‌هرز چاودار و خردل وحشی. نشریه پژوهش‌های زراعی ایران، دوره 9، شماره 3، صفحات 504-494.
سعادتیان، ب.، سلیمانی، ف. و احمدوند، گ. 1391. ارزیابی اثرات تداخلی چاودار وحشی (Secale cereale L.) بر ارقام گندم (Triticum aestivum) و تعیین آستانه­های خسارت اقتصادی و کیفی علف‌هرز. مجله پژوهش علف های هرز، دوره 4، شماره 2، صفحات 37-19.
سلیمانی، ف. 1389. پیامدهای تراکم بوته خردل وحشی و کود ازته بر توان رقابتی کلزای پاییزه. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه بو علی سینا همدان، صفحات 96-50.
سلطانی، ا. 1385. تجدیدنظر در کاربرد روش­های آماری در تحقیقات کشاورزی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 74 صفحه.
Bensch, C. N., Horak, M. J. and Peterson, D. 2003. Interference of redroot pigweed (Amaranthus retroflexus), Palmer amaranth(A. palmeri‌), and common waterhemp(A. rudis) in soybean. Weed Science, 51: 37-43.
Blackshaw, R. E., Lemerle, D., Mailer, R. and Young, K.R. 2002. Influence of wild radish on yield and quality of canola. Weed Science,50:344-349.
Ellis, R .A. and Roberts, E. H. 1981. The quantification of ageing and survival in orthodox seeds. Seed Science and. Technology, 9: 373-409.
Eslami, S. V., Gill, G. S., Bellotti, B. and McDonald, G. 2006. Wild radish (Raphanus raphanistrum) interference in wheat. Weed Science, 54: 749-756.
Forcella, F., Benech-Arnold, R. L., Sanchez, R. and Ghersa, C. M. 2000. Modeling seedling emergence. Field Crops Reserch, 67: 123-139.
Gardarin, A., Dürr, C. and Colbach, N. 2011. Prediction of germination rates of weed species: Relationships between germination speed parameters and species traits. Ecological Modeling, 222: 626-636.
Gardarin, A., Guillemin, J. P., Munier-Jolain, N. M. and Colbach, N. 2010. Estimation of key parameters for weed population dynamics models: Base temperature and base water potential for germination. European Journal of Agronomy, 32 162-168.
ICARDA: InternationalCenter for Agricultural Research in the Dry Areas. 2005. Seed and crop improvement situation assessment in Afghanistan. Web page: http://www.icarda.org/Afghanistan/NA/Full/Early_F.htm. Accessed: September 9, 2005.
ISTA. 2003. International Seed Testing Association. ISTA Handbook on seedling evaluation, 3rd Edition.
Mallek, S. B., Prather, T. S. and Stapleton, J. J. 2007. Interaction effects of Allium spp. residues, concentrations and soil temperature on seed germination of four weedy plant species. Applied soil ecology, 37: 233-239.
Paynter, B. H. and Hills, A. L. 2009. Barley and rigid ryegrass (Lolium rigidum) competition is influenced by crop cultivar and density. Weed Technology. 23: 40-48.
Patane, C., Cavallaro, V. and Cosentino, S. L. 2009. Germination and radicle growth in unprimed and primed seeds of sweet sorghum as affected by reduced water potential in NaCl at different temperatures. Industrial Crop Production, 30: 1-8.
Pester, T. A., Westra, P., Anderson, R. L., Lyon, D. J., Miller, S. D., Stahlman, P. W., Northam, F. E. and Wicks, G. A. 2000. Secale cereale interference and economic thresholds in winter Triticum aestivum. Weed Science, 48: 720-727.
Roberts, J. R., Peeper, T. F. and Solie, J. B. 2001. Wheat (Triticum aestivum) row spacing, seeding rate, and cultivar affect interference from rye (Secale cereale). Weed Technology, 15:19-25.
Stump, W. L. and Westra, P. 2000. The seedbank dynamics of feral rye (Secale cereale). Weed Technology, 14: 7-14.
Werner, E. L., Curran, W. S., Harper, J. K., Roth, G. W. and Knievel, D. P. 2004. Velvetleaf (Abutilon theophrasti) Interference and seed production in corn silage and grain. Weed Technology, 18:779-783.
White, A. D., Lyon, D. J., Mallory-Smith, C., Medlin, C. R. and Yenish, J. P. 2006.Feral Rye (Secale cereale) in Agricultural Production Systems. Weed Technology, 20: 815-823.
Willenborg, C. J., May, W. E., Gulden, R. H., Lafond, G. P. and Shirtliffe, S. J. 2005. Influence of wild oat(Avena fatua)relative time of emergence and density on cultivated oat yield, wild oat seed production, and wild oat contamination. Weed Science, 53: 342-352.
Yenish, J. P. and Young, F. L. 2004. Winter wheat competition against jointed goatgrass(Aegilops cylindrica)as influenced by wheat plant height, seeding rate, and seed size. Weed Science, 52: 996-1001.
Zand, E. and Beckie, H. J. 2002. Competitive ability of hybrid and open pollinatedcanola (Brassica napus)with wild oat(AvenaFatua). Canadaian Journal of Plant Science, 82: 473-480.
 
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار