تأثیر تنش آبی بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم سویا

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس‌ارشد زراعت، گروه علوم کشاورزی، دانشگاه پیام‌نور، کرج، ایران

2 دانشیار، گروه علمی علوم کشاورزی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران

3 استادیار، گروه علمی علوم کشاورزی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران

4 کارشناس‌ارشد زراعت، مدرس هنرستان کشاورزی ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر سطوح رژیم آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم سویا در منطقه ارومیه، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی هنرستان کشاورزی در سال زراعی 1391 به‌صورت کرت‌های یک‌بار خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی شامل سه سطح (آبیاری مطلوب 60 میلی‌متر، تنش ملایم110 میلی‌متر و تنش شدید 160 میلی‌متر تبخیر از سطح تشت کلاس A) و فاکتور فرعی شامل سه رقم سویا (کلارک، ویلیامز و آنیون) بود. در این تحقیق، صفات تعداد کل گره، تعداد شاخه فرعی، تعداد کل غلاف، تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه، وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تأثیر تنش آبی بر تمامی صفات مطالعه شده در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. اثر رقم نیز بر صفات تعداد شاخه فرعی، تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت معنی‌دار گردید. مقایسه میانگین‌ها نشان داد با افزایش تنش آبی، صفات مطالعه شده فوق کاهش معنی‌داری یافت، به‌طوری‌که بیش‌ترین و کم‌ترین مقدار به‌ترتیب در شرایط آبیاری مطلوب و تنش آبی شدید به‌دست آمد. تنش آبی شدید، عملکرد دانه را نسبت به آبیاری مطلوب در ارقام آنیون، ویلیامز و کلارک به‌ترتیب 71 و 54 و 60 درصد کاهش داد. در شرایط آبیاری مطلوب و تنش آبی شدید بیش‌ترین عملکرد دانه از رقم آنیون حاصل شد. در این آزمایش رقم آنیون سازگاری خوبی با شرایط تنش داشته و قابل پیشنهاد برای مناطقی با شرایط اقلیمی خشک و نیمه‌خشک می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Effect of Water Stress on Yield and Yield Components of Three Soybean Cultivars

نویسندگان [English]

  • Nilofar Vahdi 1
  • Esmail Gholinezhad 2
  • Sirous Mansourifar 2
  • Leila Geyrati Arani 3
  • Mehdi Rahimi 4
1 Agronomy Instrutor, Department of Agricultural Sciences, Payame Noor University, Karaj, Iran
2 Associate Professor, Department of Agricultural Sciences, Payame Noor University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Agricultural Sciences, Payame Noor University, Tehran, Iran
4 Agronomy Lecturer, of Agriculture School of Urmia, Urmia, Iran
چکیده [English]

In order to evaluate the effect of water regims on yield and yield components of soybean in Urmia region, a field experiment was conducted at Urmia Agricultural Research School during 2012 in the form of split plot based on randomized complete block with three replications. The main and subplot were three levels (optimum irigation 60 mm, moderate water stress 110mm and severe water stress 160mm evapration by evapration pan Class A) and three cultivars (Clark, Wiliyams and Onion), respectively. In this experiment traits of total number of node, number of sceondary stem, total number of pod, grain per plant, grain yield, 1000-grain weight, biological yield and harvest index were investigated. The results of variance analysis showed that the effect of water stress on all of the traits was significant at 1% probability. The simple effect of cultivar on the number of sceondary stem, grains per plant, grain yield, biological yield and harvest index were significant. Mean comparison showed that with increasing water stress, all of the traits deacresed significantly so that the highest and lowest obtained by optimum irrigation and severe water stress, respectively. Severe water stress reduced the grain yield by 63 and 45% compared to the optimum irrigation and moderate water stress, respectively. In optimum irrigation and severe water stress conditions, the highest grain yield ontained by Onion cultivar. In this study, Onion cultivar had a good adaptation to stress conditions and it is recommended for areas with dry and semi-arid climates.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Irrigation
  • Harvest index
  • Grain weight
  • Grain per plant

مراجع

اکبری نودهی، د. 1391. تاثیر تنش خشکی در مراحل مختلف رشد بر عملکرد و کارآیی مصرف آب سویا در مازندران، دانش کشاورزی و تولید پایدار، 22 (1): 23-13.
بهتری، ب.، دباغ محمدی نسب، ع.، قاسمی گلعذانی، ک.، زهتاب سلماسی، س. و تورچی، م. 1387. اثر تنش کم‌آبی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم سویا. دانش کشاورزی و تولید پایدار، 18 (3): 135-125.
دانشیان، ج.، هادی، ح. و جنوبی، پ. 1388. ارزیابی خصوصیات کمی و کیفی ژنوتیپ‌های سویا در شرایط تنش کم‌آبی. مجله علوم زراعی ایران، 11 (4): 409-393.
رزمی، ن.، ایران‌نژاد، ج.، خانزاده، ح. و سهیلی مقدم، ب. 1392. اثر رژیم‌های مختلف آبیاری بر صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک سه رقم سویا. مجله اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی، 1 (25): 70-57.
روستایی، خ.، موحدی دهنوی، م.، خادم، س. ع. و اولیایی، ح. ر. 1391. اثر نسبت‌های مختلف پلیمر سوپر جاذب و کود دامی بر خواص کمی و کیفی سویا تحت تنش خشکی. مجله به‌زراعی کشاورزی، 14 (1): 42-33.
شاه‌مرادی، ش.، زینالی خانقاه، ح.، دانشیان، ج.، خدابنده، ن. و احمدی، ع. 1388. بررسی اثرات تنش خشکی در ارقام و لاین‌های پیشرفته سویا با تاکید بر شاخص­های تحمل به تنش. مجله علوم گیاهان زراعی ایران، 40 (3): 22-9.
شاهین رخسار، پ. و رییسی، س. 1390. بهینه کردن مصرف آب سویا در شرایط خشکسالی. دانش آب و خاک، 21 (4): 63-53.
عبدی‌پور، م.، رضائی، ع.، هوشمند، س. و رئیسی، ف. 1389. اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم سویا. اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی، 4 (14): 13-1.
فاتح، ح.، کریمپور، م.، ویسانی، و.، سهرابی، ی.، فرهمندی، ه. و رحیم‌زاده، س. 1391. اثر تنش خشکی و کاربرد کود روی بر عملکرد دانه و برخی خصوصیات فیزیولوژیک سویا (Glycine max L.) رقم Williams. گیاه و زیست بوم، 8 (31-2): 90-77.
فرنیا، ا.، نورمحمدی، ق. و نادری، ا. 1386. تاثیر تنش خشکی بر گره‌بندی و تثبیت نیتروژن نژادهای مختلف باکتری ریزوبیوم ژاپونیکوم در سویا. یافته­های نوین کشاورزی، 2 (2): 149-135.
مسعودی، ب.، بی همتا، م. ر.، بابایی، ح. ر. و پیغمبری، س. ع. 1387. ارزیابی تنوع ژنتیکی برای صفات زراعی، مورفولوژیکی و فنولوژیکی در سویا. مجله به‌نژادی نهال و بذر، 24 (3): 4273-413.
ملکی، ع.، نادری، ع.، سیادت، س. ع.، طهماسبی، ا. و فاضل، ش. 1391. اثر تنش خشکی در مراحل مختلف فنولوژیک بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا. پژوهش در علوم زراعی، 4 (15): 82-71.
یحیایی، س. غ. ر. 1386. اثر رژیم‌ای آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام رشد محدود و رشد نامحدود سویا. علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 14 (5): 134-124.
Chaves, M. M., Maroco, J. P. and Pereia, J. S. 2003. Understanding plant responses to drought from genes to the whole plant. Plant Biology, 30: 239-204.
Demirtas, C., Yazgan, S., Candogan, B. N., Sincik, M., Buyukcangaz, H. and Gksoy, A. T. 2010. Quality and yield response of soybean (Glycine max L.) to drought stress in sub-humid environment. African Journal of Biotechnology, 9: 6873-6881.
Ekhtiari, S., Kobraee, S. and Shamsi, K. 2013. Soybean yield under water deficit conditions. Journal of Biodiversity and Environmental Sciences, 3: 46-52.
FAO. 2014. Fao statistic deviation, http://faostat.fao.org.
Frederick, J. R., Woolley, J. T., Hesketh, J. D. and Peters, D. B. 1991. Seed yield and agronomic traits of old and modern soybean cultivars under irrigation and soil water-deficit. Field Crops Research, 27 (2): 71-82.
 Heidarzade, A., Esmaeili, M. A., Bahmanyar, M. A. and Abbasi, R. 2016. Response of soybean (Glycine max) to molybdenum and iron spray under well-watered and water deficit conditions. Journal of Experimental Biology and Agricultural Sciences, 4 (1): 37-46.
Liu, F., Andersen, M. N. and Jensen, C. R. 2004. Root signal controls pod growth in drought-stressed soybean during the critical, abortion-sensitive phase of pod development. Field Crop Research, 85: 159-166.
Maleki, A., Naderi, A., Naseri, R., Fathi, A., Bahamin, S. and Maleki, R. 2013. Physiological Performance of Soybean Cultivars under Drought Stress. Bulletin of Environment, Pharmacology and Life Sciences, 2 (6): 38-44.
Mirakhori, M., Paknejad, F., Moradi, F., Ardakani, M., Zahedi, H. and Nazeri, P. 2009. Effect of Drought Stress and Methanol on Yield and Yield Components of Soybean (Glycine Max L. 17). American Journal of Biochemistry and Biotechnology, 5 (4): 162-169.
Rosenberg, M. 2012. Effects of drought stress on soybean production. Agronomy, 1-3.
Rostami Ajirloo, A. and Shaban, M. 2013. Seed yield and it components changes of soybean under water stress and foliar application of Methanol. International Journal of Agriculture and Crop Sciences, 6 (2): 83-88.
Samarah, N. H., Mullen, R. E., Cianzio, S. R. and Scott, P. 2006. Dehydrin-like proteins in soybean seeds in response to drought stress during seed filling. Crop Science, 46: 2141-2150.
Sepanlo, N., Talebi, R., Rokhzadi, A. and Mohammadi, H. 2014. Morphological and physiological behavior in soybean (Glycine max) genotypes to drought stress mplemented at pre- and post-anthesis stages. Acta Biologica Szegediensis, 58 (2): 109-113.
Taruming Keng, R. C. and Coto, Z. 2003. Effects of drought stress on growth and yield of Soybean. Science Philosophy PPs 702, Term paper, Granduate School, Borgor Agricultural University (Institute Ppertanian Bogor).
دوفصلنامه فنآوری تولیدات گیاهی
دوره 11، شماره 1
بهار و تابستان 1398
صفحه 103-113

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار