اثر مواد جاذب رطوبت روی برخی صفات زراعی و پروتئین دانه گندم در شرایط تنش کمبود آب

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، اراک

2 استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، اراک

3 استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فراهان، فراهان

چکیده

به‌منظور بررسی اثر تنش آبی و مصرف مواد جاذب رطوبت مانند کود دامی، زئولیت و بنتونیت روی برخی ویژگی‌های زراعی و پروتئین دانه گندم رقم الوند، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 90-1389 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل آبیاری در سه سطح 100، 85 و70 درصد نیاز آبی گیاه بودند که در کرت‌های اصلی اعمال شدند و مواد جاذب رطوبت در شش سطح شامل شاهد، 30 تن کود دامی در هکتار، 15 تن کود دامی + 4 تن زئولیت در هکتار، 15 کود دامی تن + 2 تن بنتونیت در هکتار، 4 تن زئولیت + 2 تن بنتونیت در هکتار و 15 تن کود دامی + 4 تن زئولیت + 2 تن بنتونیت در هکتار بودند که در کرت‌های فرعی مصرف شدند. اثرات متقابل تیمار مواد جاذب رطوبت و آبیاری باعث کاهش معنی‌دار شاخص برداشت و تعداد خوشه در مترمربع در سطح یک درصد شد. هم‌چنین نتایج نشان داد که بیش‌ترین مقدار پروتئین به تیمار آبیاری براساس70 درصد نیاز آبی گیاه با میانگین 44/15 درصد و کم‌ترین آن به تیمار آبیاری شاهد با میانگین 58/13 درصد اختصاص داشت. بیش‌ترین و کم‌ترین عملکرد دانه به‌ترتیب با میانگین 6590 و 3500 کیلوگرم در هکتار مربوط به ترکیب آبیاری شاهد + 15 تن کود دامی + 4 تن زئولیت در هکتار و ترکیب آبیاری 70 درصد نیاز آبی گیاه + 15 تن کود دامی بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Effect of Water Absorbent Materials on some Agronomic Traits and Seed Protein of Wheat Under Water Deficit Stress

نویسندگان [English]

  • Mohammad Famahini Farahani 1
  • Mohammad Mirzakhani 2
  • Nour Ali Sajedi 3
1 MSc Graduated, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Arak Branch, Islamic Azad University, Arak
2 Assistant Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Arak Branch, Islamic Azad University, Arak
3 Assistant Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Farahan Branch, Islamic Azad University, Farahan
چکیده [English]

In order to evaluate the effect of water stress and water absorbent materials on some agronomic traits and seed protein of Alvand wheat, this study was carried out in the field of Islamic Azad University, Arak branch in 2010- 2011. A split-plot arrangement of treatment in a randomized complete block design with three replications was used. The experiment consisted of three irrigation treatments (100%, 85% and 70% of plant water requirement) that applied in the main plot and water absorbent materials on six levels (controls, 30 tons animal manure per hectare, 15 tons animal manure + 4 tons zeolite per hectare, 15 tons animal manure per hectare + 2 tons bentonite per hectare, 4 tons zeolite per hectare + 2 tons bentonite per hectare and 15 tons animal manure per hectare + 2 tons bentonite per hectare + 4 tons zeolite per hectare that used in the sub plots. Results showed that the highest grain protein content obtained from 70% irrigation with average of 15.44 percent and lowest protein content was determined in normal irrigation treatment with average of 13.58 percent. The maximum and minimum grain yield with the average of 6590 and 3500 kg ha-1 were related to the combination of normal irrigation + 15 tons animal manure + 4 tons zeolite per hectare and 70% irrigation + 15 tons animal manure per hectare, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Animal manure
  • Bentonit
  • Drought stress
  • Protein content
  • Zeolite
آقائی سربرزه، م.، رجبی، ر.، حق­پرست، ر. و محمدی، ر. 1387 .بررسی و انتخاب ژنوتیپ‌های گندم نان با استفاده از صفات فیزیولوژیک و شاخصهای تحمل به خشکی. مجله نهال و بذر، 24: 599-579.
ابهری، ع.، گالشی، س.، لطیفی، ن. و کلاته عربی، م. 1385 .اثر تنش خشکی انتهایی بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسید آمینه پرولین ژنوتیپ­های گندم. مجله علوم و صنایع کشاورزی، 20: 57-67.
امام، ی. 1384. زراعت غلات. چاپ سوم. انتشارات دانشگاه شیراز. 190 صفحه.
امیری­فر، ا.، آقائی سربرزه، م.، حق­پرست، ر. و خسروشاهلی، م. 1390. پایداری عملکرد دانه، کیفیت نانوائی و تحمل به خشکی ژنوتیپ‌های گندم نان. مجله به نژادی نهال و بذر، 1-27: 255-223.
بخشنده، ع. م.، فرد، س. و نادری، ا. 1382. ارزیابی عملکرد دانه، اجزای آن و برخی صفات زراعی ژنوتیپ­های گندم بهاره در شرایط کم آبیاری در اهواز. مجله پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی، 61: 65-57.
بهداد، م.، پاک­نژاد، ف.، وزان، س.، اردکانی، م. ر. و نصری، م. 1386. اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه در مراحل مختلف رشد ارقام گندم. مجله تنش­های محیطی در علوم گیاهی، 1 (2): 43-32.
پاک­نژاد، ف.، جامی الاحمدی، م.، پازوکی، ع. ر. و نصری، م. 1387. تأثیر تنش رطوبتی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم گندم. مجله تنش­های محیطی در علوم کشاورزی، (1): 15-1.
پرویزی، ی. و نباتی، ا. 1383. تأثیر دور آبیاری و کود دامی بر کارآیی مصرف آب و عملکرد کمی و کیفی گندم. مجله پژوهش و سازندگی، 17 (2): 29-21.
دستفال، م.، براتی، و.، امام، ی.، حقیقت­نیا، ح. و رمضان­پور، م. 1390. ارزیابی عملکرد دانه و اجزای آن در ژنوتیپ­های گندم در شرایط تنش خشکی انتهای فصل در منطقه داراب. مجله به زراعی نهال و بذر، 27 (2): 217-195.
زمانیان، د. 1387. اثرات کاربرد سطوح مختلف زئولیت در نگهداری آب خاک. اولین همایش زئولیت ایران، دانشگاه امیرکبیر. صفحات 248-247.
سیبی، م.، میرزاخانی، م.، گماریان، م. و بابکر، ع. 1390. بررسی محتوای آب اولیه­ی گلرنگ تحت تنش آبی، مصرف زئولیت و سالیسیلیک اسید. مجموعه مقالات اولین همایش ملی راهبردهای دستیابی به کشاورزی پایدار دانشگاه پیام نور استان خوزستان. اهواز.
علیزاده، ا. و کمالی، ق. 1386. نیاز آبی گیاهان در ایران. انتشارات آستان قدس رضوی. 227 صفحه.  
کردوانی، پ. 1378. مناطق خشک (ویژگی­های اقلیمی، دلایل خشکی و مشکل آب). انتشارات دانشگاه تهران. 349 صفحه.
گل­آبادی، م.، ارزانی، ا. و میرمحمدی میبدی، س. ع. م. 1387. اثر تنش رطوبتی آخر فصل بر عملکرد وصفات مرفوفیزیولوژیک در خانواده F3 گندم دروم. مجله پژوهشهای زراعی ایران، 6 (2): 418-405.
میرزاخانی، م. و سیبی، م. 1389. پاسخ صفات فیزیولوژیکی گلرنگ به تنش آبی و مصرف زئولیت. خلاصه مقالات دومین همایش ملی کشاورزی و توسعه‌ی پایدار، فرصت­ها و چالش­های پیش رو، دانشگاه آزاد اسلامی شیراز، شیراز .صفحه 21.
نقوی، ه.، حاج عباسی، م. ع. و افیونی، م. 1384. تأثیر کود گاوی بر برخی خصوصیات فیزیکی و ضرایب هیدرولیکی و انتقال برماید در یک خاک لوم شنی در کرمان. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 9 (3): 103-93.
ولی­زاده قلعه بیگ، ا.، نعمتی، س. ح.، تهرانی­فر، ع. و امامی، ح. 1393. تأثیر کاربرد بنتونیت بر خصوصیات جوانه‌زنی بذور کاهو تحت شرایط تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلایکول. نشریه تحقیقات بذر، 4 (2): 37-28.
یارمحمدی، م.، ساجدی، ن.، میرزاخانی، م. و سیبی، م. 1389. اثر تنش آبی، مصرف زئولیت و کود دامی بر سیب­زمینی. مجموعه مقالات اولین همایش ملی راهبردهای دستیابی به کشاورزی پایدار. دانشگاه پیام نور خوزستان. اهواز.
یوسفوند، پ.، ساجدی، ن. و میرزاخانی، م. 1390. بررسی اثرات زئولیت و سلنیوم، تحت تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان روغنی. اولین همایش ملی راهبردهای دستیابی به کشاورزی پایدار. دانشگاه پیام نور خوزستان.
Abedikoupaie, J. and Sohrab, F. 2004. Effect of zeolite and bentonite minerals of the soil hydraulic properties. Proceedings of 12th Symposium of Crystallography and Mineralogy of Iran, Shahid Chamran University, Ahvaz, Iran, 562-567. 
Croker, J., Poss, R., Hartmann, R. and Bhuthorndharaj, S. 2004. Effects of recycled bentonite addition on soil properties, plant growth and nutrient uptake in a tropical sandy soil. Plant and Soil, 267 (1-2): 155-163.
Dhanda, S. S., Sethi, G. S. and Behl, K. K. 2002. Inheritance of seedling traits under drought stress conditions in bread wheat. Cereal Research Communication, 30 (34): 293-300.
Gooding, M. J., Ellis, R. H., Shewry, P. R. and Schofield, J. D. 2003. Effects of restricted water availability and increased temperature on grain filling, drying and quality of water wheat. Journal of Cereal Sciences, 37: 295-309.
Haydari Sharifabadi, H. 2004. Water Uptake and Transpiration. Ministry of Agriculture, Department of Agriculture, National Committee for Drought and Agriculture, Tehran. 194 p.
Kirda, C. M., Derici, R. and Schepers, J. S. 2001 Yield response and N- fertilizer recovery of rained wheat growing in the Mediterranean region. Field Crops Research, 71: 113-122.
Lawrence, O. B., Agaba, H., Tweheyo, M., Gerald, E., Kabasa, J. D. and Hüttermann, A. 2009. Amending soils with hydrogels increases the biomass of nine tree species under non-water stress conditions. Clean - Soil, Air, Water, 37: 615-620.
Polat, E., Karaca, M., Demir, H. and Nacio Onus, A. 2004. Use of natural zeolite (Clinoptilolite) in agriculture. Journal of Fruit and Ornamental Plant Research, 12: 183-189.
Richard, E. and Bergman, J. 1997. Safflower seed yield and oil content as affected by water and N fertilizer facts. Land Resources and Environmental Sciences Department and Eastern Agricultural Research Center, Montana State University. Number 14.
Richards, R. A., Condon, A. G. and Rebetzke, G. J. 2001. Application of Physiology in Wheat Breeding. In: Reynolds, M. P., Ortiz-Monasterio, J. U. and McNab, A., (Eds.), CIMMYT, Mexico. 240 p.
Rigby, D. and Caceres, D. 2001. Organic farming and the sustainability of agricultural systems. Agricultural Systems, 68: 21-40.
Shafee-Zarghar, A. R. 1996. Evaluation quantitative and qualitative characteristics of 31-cucumber cultivars due to organic materials and mineral components in winter sowing. M. Sc. Thesis. Agriculture Faculty of Tarbiat Modars University. 156 p.
Shaw, J. W. and Andrews, R. 2001. Cation exchange capacity affectes greens grass growth. Golf Course Manage, 73-77.
Urotadze, S. L., Andronikashvili, T. A. and Tsitishvili, G. V. 2002. Output of a winter wheat grown on enriched by Aloumontite containing rock. Book of Zeolite Abstracts.