پاسخ عملکرد و اجزای عملکرد سه توده‌ی محلی کنجد (.Sesamum indicum L) به تراکم بوته در منطقه رستم، استان فارس

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج

2 دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج

چکیده

انتخاب ژنوتیپ و تعیین تراکم مناسب گیاهان در هر منطقه جهت دستیابی به پتانسیل عملکرد ارقام ضروری می‌باشد. با توجه به سابقه طولانی کشت کنجد در منطقه رستم و وجود توده‌ها و ارقام جدید در استان فارس، این پژوهش در سال 1393 به‌منظور بررسی اثرات تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد تعدادی از ژنوتیپ‌های مناسب کنجد در مزرعه‌ای در منطقه رستم، استان فارس انجام شد. تأثیر پنج تراکم بوته (15، 25، 35، 45 و 55 بوته در مترمربع) و سه توده‌ی محلی کنجد نورآباد، برازجان و داراب 14 به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که اثر توده و تراکم روی بیشتر صفات مورد بررسی معنی‌دار شد، به‌طوری‌که با افزایش تراکم از 15 به 55 بوته در مترمربع، محتوای روغن دانه (40 درصد)، وزن هزار دانه (14 درصد)، تعداد کپسول در بوته (8 درصد) و تعداد شاخه فرعی در بوته (88 درصد) با کاهش معنی‌داری همراه بود. درحالی‌که افزایش تراکم بوته، از 15 به 55 بوته در مترمربع، موجب افزایش عملکرد دانه (68 درصد)، زیست‌توده (66 درصد)، محتوای پروتئین دانه (26 درصد)، عملکرد روغن (54 درصد)، ارتفاع بوته (9 درصد) و تعداد دانه در کپسول گردید. توده‌ برازجان بیش‌ترین محتوای روغن دانه (6/57 درصد) را به خود اختصاص داد. با توجه به نتایج به‌دست آمده از پژوهش، توده نورآباد به‌واسطه داشتن بیش‌ترین عملکرد دانه (48/1982 کیلوگرم در هکتار) در تراکم کشت 55 بوته در مترمربع، برای منطقه مذکور پیشنهاد می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Response of Yield and Yield Component of Three Sesame (Sesamum indicum L.) Accessions to Density in Rostam Region, Fars Provience

نویسندگان [English]

  • Sanaz Heydari 1
  • Mohsen Movahhedi Dehnavi 2
  • Ali Reza Yadavi 2
1 MSc Student, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Yasouj University, Yasouj
2 Associate Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Yasouj University, Yasouj
چکیده [English]

Cultivar selection and proper plant density could be employed for increasing grain yield of any cultivar. With respect to the long history of sesame cultivation in Rostam region and the presense of local accessions and new cultivars in Fars provience, this study was carried out through a factorial experiment based on a randomized complete blocks design with three replications at Rostam region, Fars  province in  summer 2014. Effect of five plant densities (15, 25, 35, 45 and 55 plants m-2) on yield and yield components of  three of  sesame (Sesamum indicum L.) accessions (Nurabad local, Borazjan local and Darab 14) was evaluated. The results indicated that increasing plant density from 15 to 55 plants m-2 caused a significant decrease in seed oil content (40%), seed weight (14%), number of capsules per plant (8%), and number of branches per plant (88%) in three accessions. Increasing in plant density aslo resulted an increase in grain yield (68%), biological yield (66%), grain protein content (26%), oil yield (54%) and the number of seeds per capsule (9%). The local Borazjan had the highest seed oil (57.6%). Finally, because of maximum yield (1982.48 Kg ha-1) Nurabad local can be suggested for planting at 55 plants m-2 in Rostam region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Grain protein
  • Oil yield
  • Plant density
  • Local accession
  • 1000 seeds weight

مراجع

آبادیان، ه.، لطیفی، ن.، کامکار، ب. و باقری، م. 1387. بررسی تأثیر تاریخ کاشت تأخیری و تراکم بر صفات کمی و کیفی کانولا (RGS-003) در گرگان. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، ویژه‌نامه زراعت و اصلاح نباتات، 15 (5): 87-78.
افضلی‌محمدآبادی، م.، رضایی، ع.، سعیدی، ق. ا. و ناصح‌غفوری، ا. 1388. ارزیابی عملکرد کنجد و ارتباط آن با سایر صفات وابسته تحت شرایط اقلیمی اصفهان، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 16: 52-46.
ایلکایی، م. ن. و امام، ی. 1382. تأثیر تراکم بوته بر عملکرد و اجزاء عملکرد دو رقم کلزای زمستانه (Brassica napus L.). مجله علوم کشاورزی ایران، 34 (3): 515-509.
امامی، ع. 1375. روش‌های تجزیه گیاه. نشریه سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. 982: 28-11.
بابایی ابرقویی، غ. 1381 .تأثیر مقادیر مختلف کود ازته و تراکم بوته بر روی ویژگی‌های زراعی و عملکرد دانه کنجد در منطقه کوشکک استان فارس، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشکده کشاورزی شیراز. 142 صفحه.
بهدانی، م. ع. و راشد، م. 1377.بررسی اثر تراکم بر عملکرد و اجزاء عملکرد سه رقم کنجد. مجله علوم و صنایع کشاورزی، 12 (2):63-57.
بهروز، ز.، خدابنده، ن.، مدنی، ح. و شیرزادی، م. ح. 1388. اثر تراکم کاشت و تقسیط کود نیتروژن بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد کنجد رقم محلی جیرفت. مجله یافته‌های نوین کشاورزی، 4 (2): 99-91.
پاپری‌‌مقدم‌فرد، ا. و بحرانی، م. ج. 1384. تأثیر کاربرد نیتروژن و تراکم بوته بر برخی ویژگی‌های زراعی کنجد. مجله علوم کشاورزی ایران، 36 (1): 135-129.
ثابت‌تیموری، م.، خزاعی، ح. م.، نصیری محلاتی، م. و نظامی، ا. 1388. تأثیر سطوح مختلف شوری بر عملکرد و اجزاء عملکرد تک بوته، خصوصیات مورفولوژیک و میزان کلروفیل برگ گیاه کنجد (Sesamum indicum L.). مجله تنش‌های محیطی در علوم کشاورزی، 2 (2): 130-119.
خواجه‌پور، م. ر. 1383. گیاهان صنعتی. انتشارات جهاد دانشگاهی اصفهان. 564 صفحه.
دانش‌شهرکی، ع.، کاشانی، ع.، مسگرباشی، م.، نبی‌پور، م. و کوهی‌دهکردی، م. آ. 1387. اثر تراکم و زمان مصرف نیتروژن بر برخی خصوصیات زراعی کلزا. پژوهش و سازندگی در زراعت و اصلاح نباتات، 21 (2): 17-10.
زینلی، ح.، میرلوحی، آ. ف. و صفایی، ل. 1385. ارزیابی روابط بین عملکرد دانه در بوته با اجزای عملکرد در ژنوتیپ‌های کنجد. پژوهش در علوم کشاورزی، 2 (1): 9-1.
رزمی، ن. 1389. اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر برخی خصوصیات زراعی، عملکرد دانه و اجزای آن در ژنوتیپ‌های سویا در منطقه مغان. مجله به‌زراعی نهال و بذر، 26 (4): 418-403.
رضوانی‌مقدم، پ.، محمدآبادی، ع. ا. و مرادی، ر. ا. 1389. بررسی تأثیر کودهای شیمیایی و آلی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه کنجد (Sesamum indicum L.) در تراکم‌های مختلف کاشت. نشریه بوم‌شناسی کشاورزی، 2: 265-256.
طهماسبی‌زاده، ح.، مدنی، ح.، فراهانی، ا.، میرزاخانی، م. و فرمهینی، ا. 1389. بررسی اثرات درجه حرارت، تراکم بوته و سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد روغن گلرنگ بهاره. مجله زارعت و اصلاح نباتات، 2 (6):33-21.
عنافچه، ز.، بخشنده، ع. ا.، چعب، ع. ا.، ابراهیم‌پور، ف. و زند، ا. 1389. ارزیابی اثر تراکم‌های مختلف خردل وحشی بر برخی پارامترهای کیفی و عملکرد کمی (دانه) کلزا. فصلنامه علمی پژوهشی علوم به‌زراعی گیاهی، 5: 41-29.
غفلتی، م. و رحیمیان مشهدی، ح. 1376. بررسی اثر تراکم کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد و اجزاء عملکرد 4 رقم کنجد. مجله علوم و صنایع کشاورزی، 11 (1): 114-97.
کبرایی، س.، شمسی، ک.، راسخی، ب.، کبرایی، س. و پازکی، ع. ر. 1389. بررسی اثر تراکم کاشت بر صفات مرفولوژیکی و کیفی سویا. فصلنامه علمی-پژوهشی گیاه و زیست‌بوم، 6 (23): 91-81.
کشیری، ح. ا.، کشیری، م.، زینلی، ا. و باقری، م. 1385. بررسی تأثیر فاصله ردیف و تراکم بوته بر عملکرد و اجزاء عملکرد دانه سه رقم سویا در کشت تابستانه. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 13 (5):156-147.
کوچکی، ع. و سرمدنیا، غ. ح. 1390. فیزیولوژی گیاهان زراعی (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 400 صفحه.
مهرابی، ز. و احسان‌زاده، پ. 1390. بررسی خصوصیات فیزیولوژیک و عملکرد چهار رقم کنجد ((Sesamum indicum L. تحت رژیم‌های رطوبتی خاک. مجله به‌زراعی کشاورزی، 13 (2): 88-75.
Balasubramaniyan, P. and Dharmalingam, V. 1996. Influence of irrigation and N levels on summer sesame (Sesamum indicum L.). Sesame and Safflower Newsletter, 11: 45-49.
Jazinizadeh, M. J. and Sadeghzadeh Hemayati, S.  2014. Effect of plant density variations at different growth stage on yield and phonological and morphological traits of rapeseed. Journal of Oil seed Brassica, 5 (1): 40-54.
Hanson, B. K., Eriksmoen, E. D., Henson, R., Carr, P. M. and Mckay, K. R. 2001. Response to various management factors in canola production. Dickinson Research Extansion Center. Annual Report.
Hosseini Valiki, S. R., Ghanbari, S., Golmohammadzadeh, S. and Riahi Kiasari, K. 2015. Effect of different plant density on growth and yield of three cultivars of sesame (Sesamum indicum L.).Biological Forum- An International Journal, 7 (1): 1524-1528.
Kardgar, V., Delkhosh, B., Noormohammadi, G. and Shiranirad, A. H. 2010. Effecs of nitrogen and plant density on yield of field mustard (Brassica campestris L.). Plant Ecophysiology, 2: 157-164.
Regan, K. L., Siddique, K. H. and Martin, L. D. 2003. Response of Kabuli chickpea to sowing rate in Mediterranean type environments of south-western. Australian Journal of Experimental Agriculture, 43: 87-97.
Shakeri Amoghein, R., Tobeh, A. and Jamaati-e-Somarin, S. 2012. Effect of plant density on phenology and oil yield of safflower herb under irrigate and rainfed planting systems. Journal of Medicinal Plants Research, 6 (12): 2493-2503.
Noorka, I. R., Hafiz, S. I. and EL-Bramawy, M. A. S. 2011. Response of sesame to population densities and nitrogen Fertilization on newly reclaimed sandy soils.Pakestan Journal of Botany, 43 (4): 1953-1958.
Pilipavicius,V., Romaneckiene, R. and Romaneckac, K. 2011. Crop stand density enhance competitive ability of spring barley (Hordeum vulgare L.). Acta Agriculture Scandinavica Section B-soil and Plant Science, 61: 648-668.
Velicka, R., Martsinkyavichene, A. and Rimkerichene, M. 2007. Photosynthetic characteristic and productivity of spring rape plants as related to crop density. Russion Journal of Plant Physiology, 4: 545-552.
دوفصلنامه فنآوری تولیدات گیاهی
دوره 9، شماره 2
آذر 1396
صفحه 91-103

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار