ارزیابی تنوع ژنتیکی و وراثت‌پذیری صفات اگرومورفولوژیک در لاین‌های امیدبخش نخود تحت شرایط نرمال رطوبتی

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران

2 دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران

4 استادیار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سنندج، ایران

چکیده

وجود تنوع و انجام گزینش، لازمه و اساس برنامه‌های به‌نژادی می‌باشند. اهداف این پژوهش شامل ارزیابی تنوع ژنتیکی، گروه‌بندی لاین‌های نخود، شناسایی صفات مرتبط با عملکرد دانه و برآورد وراثت‌پذیری آن‌ها بود. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 92 - 1391 انجام شد. ژنوتیپ‌ها از نظر کلیه صفات دارای تفاوت معنی‌دار (p<0.05) بودند و در هر چهار ناحیه بای پلات توزیع شدند که این بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بالا در بین آن‌ها می‌باشد. وراثت‌پذیری عمومی صفات از 17/60 درصد، برای صفت ارتفاع بوته، تا 80/94 درصد، برای صفت وزن صد دانه، برآورد شد. سه مؤلفه اول، دوم و سوم به‌ترتیب به‌عنوان "مؤلفه عملکرد و اجزاء عملکرد"، "مؤلفه رشد رویشی یا بنیه گیاه" و "مؤلفه توانایی حفظ آب در گیاه" نام‌گذاری شدند که در مجموع 3/73 درصد از تغییرات کل داده‌ها را توجیه نمودند. چهار عامل اصلی نیز به‌ترتیب تحت عنوان "عامل عملکرد و اجزاء عملکرد"، "عامل افزایش طول دوره زایشی"، "عامل توانایی حفظ آب در گیاه" و "عامل افزایش طول دوره رویشی"، در مجموع 9/80 درصد از تغییرات کل داده‌ها را توجیه کردند. تجزیه خوشه لاین‌ها را در چهار گروه مجزا قرار داد به‌طوری‌که این گروه‌بندی به‌طور صد در صد توسط تجزیه تابع تشخیص نیز تأیید شد. لاین‌های خوشه اول و سوم از نظر صفات عملکرد و اجزاء عملکرد، به‌ترتیب کم‌ترین و بیش‌ترین میانگین را به خود اختصاص دادند که می‌توان از تلاقی این لاین‌ها، جهت ایجاد تنوع در ژرم‌پلاسم جدید استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Assessment of Genetic Diversity and Heritability of Agro-morphological Traits in Chickpea Promising Lines under Normal Moisture Conditions

نویسندگان [English]

  • Sayyed Saeed Moosavi 1
  • Mohammad Reza Abdolahi 2
  • Fariborz Ghanbari 3
  • Homayoun Kanouni 4
1 Assistant Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
2 Associate Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
3 MSc Student, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
4 Assistant Professor, Kurdistan Agriculture and Natural Resources Research Center, Sanandaj, Iran
چکیده [English]

High diversity and selection are base of each breeding program. The objectives of this research were assessing genetic diversity and clustering chickpea lines, estimating heritability and identification of the related traits to grain yield. The experiment carried out based on RCBD with three replications during 2012-13 growing season. The genotypes showed significant difference (p<0.05) for all traits and they distributed in four areas of bi-plot. The above results indicate that the lines had high genetic diversity. The broad sense heritability of traits varied from 60.17, for plant height, to 94.80, for 100-kernel weight. Three first main components recognized as "yield and yield component”, “plant growth or vigor component “and "water retain component” respectively and explained 73.3 percent of total data variance. The four main factors were respectively named as "yield and yield components factor", "increasing generative period factor”, "water retain factor” and "increasing growing period factor”. Above-mentioned factors explained 80.90 percent of total data variance. Cluster analysis grouped the lines in four clusters and discrimination function analysis confirmed the cluster analysis results. The lines of first and third clusters, had minimum and maximum yield and yield components respectively. Therefore, crossing between first and there clusters can be useful for creating new divers genotypes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Discriminate faction analysis
  • Cluster analysis
  • Factor analysis
  • Principal component analysis
  • Yield

مراجع

باقری، آ.، زند، ی. و پارسا، م. 1386. لگوم دانه‌ای، محدودیت‌ها و استراتژی‌ها. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 386 صفحه.
چقامیرزا، س. 1386. ارزیابی تنوع ژنتیکی در نخود با استفاده از صفات زراعی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه آزاد واحد کرمانشاه. 112 صفحه.
درگاهی، ح. ر. 1385. ارزیابی تنوع ژنتیکی موجود در برخی از ارقام و لاین‌های لوبیا سفید در ایران به روش تجزیه و تحلیل چند متغیره. خلاصه مقالات نهمین کنگره ژنتیک ایران. تهران. مرکز همایش‌های میلاد.
گل‌آبادی، م.، ارزانی، ا. و میرمحمد میبدی، س. ع. م. 1387. اثر تنش رطوبتی آخر فصل بر عملکرد و صفات مورفوفیزیولوژیک در خانواده F3 گندم دوروم. مجله پژوهش‌های زراعی ایران، 6 (2): 405-418.
محمدعلی پوریامچی، ه.، قنادها، م. ر.، پیغمبری، س. آ و نقوی، م. ر. 1390. ارزیابی تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپ‌های نخود تیپ کابلی. مجله زراعت و اصلاح نباتات، 3: 393-409.
مردی، م.، طالعی، ع. ر. و امیدی، م. 1382. مطالعه تنوع ژنتیکی و شناسایی اجزاء عملکرد در نخود دسی. علوم کشاورزی، 34 (2): 351-345.
ملک‌شاهی، ف.، دهقانی، ح. و علیزاده، ب. 1388. مطالعه شاخص‌های تحمل به خشکی در برخی ارقام پاییزه کلزا. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال سیزدهم. شماره 48: 89-77.
موسوی، س. س.، کیان ارثی، ف. و عبداللهی، م. ر. 1392. کاربرد روش‌های آماری چندمتغیره در شناسایی صفات مؤثر بر عملکرد دانه گندم نان تحت شرایط تنش رطوبتی. تحقیقات غلات، 3 (2): 119-130.
یزدی صمدی، ب.، پیغمبری، س. آ. و مجنون حسینی، ن. 1383. ارزیابی تنوع ژنتیکی در 90 ژنوتیپ عدس در ناحیه کرج. مجله علوم کشاورزی ایران، 35 (3): 595-601.
Adhikari, G. and Pandey, M. P. 1982. Genetic variability in some quantitative characters on scope for improvement in chickpea. Chickpea Newsletter, June Icn, 7: 4-5.
Ahmed Khan, T. 2009. Application of univariate and Multivariate Techniques in evaluation of Chickpea (Cicer aretinum L.) Genotypes. MSc. Thesis. Departement of Agriculture Statistics College of Agriculture, Dharwad university of Agriculture Sciences.
Arshad, M., Bakhsh, A., Bashir, M. and Haqqani, M. 2002. Determination the heritability and relationship between yield and yield components in chickpea (Cicer arietinum L.). Pak. J. Bot., 34: 237-245.
Avola, G. and Patane, C. 2010. Variation among physical chemical and technological properties in three Sicilian cultivars of chickpea (Cicer arietinum L.). International Journal Food Science Technology, 45, 2565- 2572.
Ciftci, V., Togay, N., Togay, Y. and Dogan, Y. 2004. Determining relationships among yield and some yield components using path coefficient analysis in chickpea (Cicer arietinum L.). Asian Journal of Plant Sciences, 3 (5): 632-635.
Falconer, D. S. 1989. Introduction to Quantitative Genetics. (3rd edition) Longman. New York. 415 p.
Food and Agricultural Organization of the United Nations 2014. Statistical Database. Rome, Italy (http//www.apps.fao.org).
Hallauer, A. R. and Miranda, J. B. 1998. Quantitative genetics in maize breeding. Iowa State Univ. Press, Ames Iowa.
Hasan, H, Arshad, M., Ahsan, M. and Saleem, M. 2008. Genetic variability and interrelationship for grain yield and its various components in chickpea (Cicer arietinum L.). Journal of Agricultural Research, 46: 109-116.
Hucl, P. and Scoles, J. 1985. Inter specific hybridization in common bean: A review hort science, 20(3):325-357.
Jackson, J. E. 1991. A user’s guide to principal components. Wiley Interscience. New York, U.S.A.
Kanouni, H., Taleei, A. and Okhovat, M. 2011. Ascochyta blight (Ascochyta rabiei (Pass.) Lab.) of chickpea (Cicer arietinum L.): Breeding strategies for resistance. International Journal of Plant Breeding and Genetics, 5: 1-22.
Krishnamurthy, L., Kashiwagi, J., Upadhyaya, H. D., Gowda, C. L. L., Gaur, P. M., Singh, S., Purushothaman, R. and Varshney, R. K. 2013. Partitioning coefficient – a trait thatcontributes to drought tolerance in chickpea. Field Crops Research, 149: 354-365.
Naghavi, M. R. and Jahansouz, M. R. 2005. Variation in the agronomic and morphological traits of Iranian chickpea accessions. Journal of Integrative Plant Biology, 47 (3): 375-379.
Noor, F., Ashraf, M. and Ghafoor, A. 2003. Path analysis and relationship among quantitative traits in chickpea (Cicer arietinum L.). Pakistan Journal of Biological Sciences, 6 (6): 551-55.
Ozveran Yuce, D., Anlarsa, A. E. and Yuce, C. 2006. Genetic variability, correlation and path analysis of yield, and yield components in chickpea (Cicer arietinum L.). Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 30: 183-188.
Rabii, B. and Rahimi, M. 2009. Evaluation methods of canola genotypes grouped using the Fisher Linear Detection Function. Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources, 47: 529.
Ray chadhury, P., Tanveer, H. and Dixit, G. P. 2007. Identification and detection of genetic relatedness among important varieties of pea (Pisum sativum L.) grown in India. Genetica, 130: 183-191.
Sabokdast, M. and Khyalparast, F. 2008. A study of relationship between grain yield and yield components in Common bean cultivars (Phaseolus vulgaris L.). Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural of Resource, 11 (42A): 123-134.
Saburi, H., Nahvi, M., Torabi, A. and Kanoni, M. 2008. Classification of rice varieties at different levels from the osmotic potential of sorbitol based on cluster analysis and fisher linear functions. Iranian Congress of Agronomy and Plant Breeding, 28-30 August, Karadj, Iran, Crop Science Societ., 7: 327-340.
Safari, P., Honarnejad, R. and Esfahani, M. 2008. Assessment of genetic variation in peanuts (Arachis hypogaea L.) cultivars using canonical discriminant analysis. Iranian Journal of Agricultural Research, 6 (2): 327-334.
Sharma, J. K. and Bullar, S. K. 1987. Path analysis on some drought tolerant line of maize. Crop Improvement Society of India, 18: 32-38.
Singh, R. J., Chung, G. H. and Nelson, R. L. 2007. Landmark research in legumes. Genome 50: 525-537.
Slafer, G. A. 1994. Genetic improvement of Field Crops. Pp. 47.
Toker, C. 2003. Evaluation of yield criteria with phenotypic correlations and factor analysis in chickpea. Soil and Plant Sciences, 54: 45-48.
Toker, G. and Cagirgan, M. I. 2004. The use of phenotypic correlations and factor analysis in determining characters for grain yield selection in chickpea (Cicer arietinum L.). Hereditas, 140: 226-228.
دوفصلنامه فنآوری تولیدات گیاهی
دوره 10، شماره 2
آذر 1397
صفحه 31-44

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار