کاربرد روش‌های آماری چند متغیره در انتخاب گروهی لاین‌های اینبرد گندم در شرایط دیم

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

2 دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

به‌منظور گزینش مقدماتی لاین‌های پرمحصول و سازگار گندم برای شرایط دیم، تعداد 165 لاین اینبرد گندم به‌همراه 4 رقم شاهد در قالب طرح لاتیس مربع (13 × 13) با دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال زراعی 90 -1389 موردبررسی قرار گرفتند. صفات مورد ارزیابی شامل روز تا پنجه‌دهی، روز تا ساقه‌دهی، روز تا ظهور برگ پرچم، روز تا سنبله‌دهی، روز تا گل‌دهی، ارتفاع بوته، طول سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، زیست‌توده و شاخص برداشت بودند. نتایج نشان داد که لاین‌ها از نظر کلیه صفات اختلاف معنی‌داری داشتند. بر اساس نتایج تجزیه خوشه‌ای به‌روش Ward، لاین‌ها در سه خوشه مجزا گروه‌بندی شدند. نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی و رسم بای‌پلات‌ها نیز هم‌خوانی نسبتاً زیادی با گروه‌بندی حاصل از تجزیه خوشه‌ای داشت. باتوجه به نتایج گروه‌بندی‌ها و درجه اهمیت صفات در مقاومت به خشکی و عملکرد دانه تحت شرایط تنش لاین‌های گروه سوم که لاین‌های پابلند، زودرس و با ویژگی‌های عملکردی خیلی مطلوب بودند، به‌عنوان بهترین لاین‌ها در میان 169 لاین مورد ارزیابی معرفی شده و استفاده از آن‌ها در برنامه‌های به‌نژادی آتی توصیه می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Application of Multivariate Statistical Methods in Grouping Selection of Wheat Inbred Lines Under Rain-fed Condition

نویسندگان [English]

  • Zahra Abedi 1
  • Jalal Saba 2
1 MSc Student, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, University of Zanjan, Zanjan, Iran
2 Associate Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, University of Zanjan, Zanjan, Iran
چکیده [English]

In order to primary select high yielding and adapted wheat lines for rainfed conditions, 165 inbred lines of wheat with four controls were examined in a 13 × 13 square lattice design with two replications in the agricultural research station Zanjan university in 2011- 12. Days to tillering, days to stem elongation, days to booting, days to heading, days to anthesis, plant height, awn length, 1000- grain weight, grain yield, biomass and harvest index were evaluated. The result showed that the lines have significant differences. The results of cluster analysis by Ward method, categorized lines into three distinct groups. The results of principal component analysis and biplat have relatively large computability with the grouping of lines, too. This grouping was relatively consistent with grouping of cluster analysis. According to the results of grouping and importance of traits in drought resistance and yield under stress conditions, third group lines that were early lines with very favorable yield characteristics, tall and earlyness as the best lines among the 169 lines is introduced and using these lines is recommended for future breeding programs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Principal component
  • Biplot
  • Cluster analysis
  • Drought stress
  • Groupin

مراجع

احمدی، و. و اهری‌زاد، س. 1392. ارزیابی لاین‌های اینبرد نوترکیب گندم نان از نظر شاخص‌های تحمل به تنش کم‌آبی. دانش کشاورزی و تولید پایدار 23 (4): 9- 20.
امام، ی. 1383. زراعت غلات. انتشارات دانشگاه شیراز. 571 صفحه.
رمضانی، م. 1384. بررسی خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی در اندام‌های هوایی و ریشه گندم جهت گزینش به مقاومت به خشکی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان.  
روستایی، م.، صادق‌زاده، د.، حسن‌پور حسنی، م.، زادحسن، ا.، اسلامی، ر.، رضایی، ر.، روحی، ا.، حق‌پرست، ر.، سلیمانی، ک.، احمدی، م. م. و عابدی اصل، غ. ر. 1395. ویژگی‌ها و دستورالعمل زراعی گندم نان سرداری، اوحدی و آذر 2. نشر آموزش کشاورزی. 120 صفحه.
طوسی مجرد، م.، قنادها، م. ر.، خدارحمی، م. و شهابی، س. 1384. تجزیه به عامل‌ها برای عملکرد دانه و سایر خصوصیات گندم. پژوهش و سازندگی، 67: 9- 16.
محمدی، ا.، مجیدی، ع.، بی‌همتا، م. ر. و حیدری شریف‌آباد، ح. 1385. بررسی تنش خشکی بر خصوصیات آگرومورفولوژیکی برخی کولتیوارهای گندم. نشریه پژوهش و سازندگی، 73: 184-192.
Alqudah, A. M., Samarah, N. H. and Mullen, R. E. 2011. Drought Stress Effect on Crop Pollination, Seed Set, Yield and Quality. In: Lichtfouse E (ed) Alternative Farming Systems, Biotechnology, Drought Stress and Ecological Fertilisation. Springer Science + Business Media B. V., Sustain. Agriculture Review, 6: 193-213.
Ashraf, M., Bokhari, H. and Cristiti, S. N. 1992. Variation in osmotic adjustment of lentil (Lens culimaris Medic) in response to drought. Acta Botanica Neerlandica, 41: 51-62.
Blum, A. 2011. Growth of wheat genotypes under drought stress. Crop Science, 29: 230-233.
Christiansen, M. N. and Levis, C. F. 2002. Breeding plants for less favorable environments. John Wiley and Sons, New York. Drought to ripening. Plant Production Science, 11: 403-411.
Innes, P., Hoogendoorn, J. and Blackweel, R. D. 1985. Effects of differences in data emergence and height on yield of winter wheat. Journal of Agriculture Science, 105: 543-549.
Pfeiffer, W. H., Sayre, K. D. and Reynolds, M. P. 2001. Enhancing genetic grain yield potential and yield stability in durum wheat. CIHEAM-Options Mediterranean's 83-93 Retrieved from: www.ciheam.org.
Reitz, L. P. 1974. Breeding for more efficient water-use, is it real or a mirage? Agricultural Meterology, 14: 3-6.
Roustai, M. 2000. Evaluation of agronomic characteristics in rainfed wheat yield increases in cold regions. Nahal and Bazr, 16: 285-299.
Roustai, M., Mohamadi, S. A., Majidiharvan, E., Omri, A. and Haghparast, R. 2010. Accumulation of photosynthesis in grain of the recombinant inbred lines population of bread wheat derived from cross between azar 2 and 87 zhong 291 under drought conditions. Plant and Seed Journal, 3: 1-26.
Saba, J. 2008. Convergent cross in order to form the wheat source population for wheat breeding for drought resistance. Final report of national- province research project. N: Minstry of interior, Branch county, Planning department. Zanjan. Iran. P. 44.
Saidi, A., Ookawa, T., Motobayashi, T. and Hirasawa, T. 2008. Effects of soil moisture conditions before heading on growth of wheat plants under drought conditions in the ripening stage: insufficient soil moisture conditions before heading render wheat plants more resistant to drought to ripening. Plant Production Science, 11: 403-411.
Samarah, N. H., Alqudah, A. M., Amayreh, J. A. and Mc. Andrews, G. M. 2009. The Effect of Late-terminal Drought Stress on Yield Components of Four Barley Cultivars. Journal Agronomy and Crop Science, 195: 427-441.
Slafer, G. A. and Andrade, F. H. 1992. Changes in physiological attributes of the dry matter economy bread wheat (Triticum aestivum L.) through genetic improvement of grain yield potential at different regions of the world. (A review), Euphytica, 58: 37-49.
Yang, X., Chen, X., Ge, Q., Li, B., Tong, Y., Zhang, A., Li, Z., Kuang, T. and Li, C. 2006. Tolerance of photosynthesis to photo inhibition, high temperature and drought stress in flag leaves of wheat: A comparison between a hybridization line and its parents grown under field conditions. Plant Science, 171: 389-397. 
دوفصلنامه فنآوری تولیدات گیاهی
دوره 10، شماره 2
آذر 1397
صفحه 169-177

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار