تأثیر تاریخ کاشت روی برخی ویژگی‌های فیزیولوژیکی، رشد و تحمل به گرما در سه رقم برنج در خوزستان

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای زراعت، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران

2 استادیار گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی اثر تاریخ‌های مختلف کاشت بر روند رشد شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول و میزان فتوسنتز خالص و هم‌چنین بررسی عملکرد ارقام برنج آزمایشی به‌صورت کرت‌های یک بار خرد شده و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شمال خوزستان اجرا گردید. عامل اصلی تاریخ کاشت در سه سطح (5 خرداد، 20 خرداد و 5 تیر) و عامل فرعی شامل سه رقم عنبوری قرمز (بلند و کوتاه) و چمپا بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد بین تاریخ‌های مختلف کاشت و ارقام در تمامی صفات تفاوت معنی‌دار وجود داشت، ولی اثر متقابل دو عامل بر هیچ‌یک از صفات معنی‌دار نبود. بیش‌ترین مقدار شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول و میزان فتوسنتز خالص مربوط به تاریخ کاشت اول و بیش‌ترین عملکرد دانه مربوط به تاریخ کاشت سوم بود. شاخص سطح برگ و سرعت رشد محصول در تاریخ کاشت 5 خرداد که بیش‌ترین تنش حرارتی در مرحله زایشی را دارا بود در مدت زمان کمتری به حداکثر رشد خود رسیدند که البته پس از آن شاخص سطح برگ و سرعت رشد محصول به سرعت کاهش یافتند که می‌توان از آن به‌عنوان مکانیسمی جهت فرار از گرما نام برد و این در حالی بود که میزان فتوسنتز خالص بیش‌ترین تغییرات را در تاریخ کاشت 20 خرداد دارا بود. در بین ارقام نیز کم‌ترین تغییرات در شاخص‌های فوق را عنبوری پا کوتاه و بیش‌ترین عملکرد را رقم چمپا با متوسط 4/3795 کیلوگرم در هکتار دارا بودند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Effect of Planting Date on some Growth and Physiological Characteristics and Heat Tolerance in Three Rice Cultivars in Khouzestan

نویسندگان [English]

  • Kaveh Limouchi 1
  • Mehdi Nourzadeh Haddad 2
1 PhD in Agronomy, Young Researchers and Elite Club, Dezful Branch, Islamic Azad University, Dezful, Iran
2 Assistant Professor, Department of Agriculture, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

This study was carried out evaluate the effect of planting dates on the trend of leaf surface growth indicator, growth, and net photosynthesis rates and also the yield of rice cultivars through a split plots experiment based on a randomized complete block design with three replications in the north region of Khuzestan. Main factor was the date of planting at three levels (26 May, 10 Jun, 26 Jun) and the subordinate factor included three cultivars of Red Amber (long and short grains), and Champa. Results of variance analysis indicated that there was a significant difference between different dates of planting and all properties, but no significant difference observed in the interaction of both factors. In addition, the maximum LAI, CGR, and net photosynthesis rate was related to the first date and the highest yield of grain was related to the third date of planting. Evaluating the trend of leaf area indices and crop growthrate on 26 May, which had the maximum thermal stress at the reproductive stage, they reached the maximum growth in a shorter period of time. However, after that, the leaf area indices and the growth rate rapidly reduced, which can be referred to a mechanism of escaping the heat, while the rate of net photosynthesis reached its maximum changes on 26 May. Among the cultivars, short-grain Amber had the minimum changes in above characteristics and Champa had the maximum yield with an average of 3795.4 kg/ha.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Leaf area index
  • Growth rate
  • Net photosynthesis
  • Yield

مراجع

امام، ی. 1376. زراعت غلات. انتشارات دانشگاه شیراز. 199صفحه.
پازوکی، ع.، کریمی، م. و فولادی، ع. 1389. بررسی اثر تاریخ­های کاشت بر عملکرد اکوتیپ­های گیاه زعفران (.Crocus sativus L) در منطقه نطنز. مجله فیزیولوژی گیاهان زراعی، 2 (8): 12-3.
سلحشور دلیوند، ف.، صدرالدینی، ع.، ناظمی، ا. ح.، دواتگر، ن. و نیشابوری، م. 1392. شبیه­سازی اثر هم­زمان تنش­های شوری و خشکی بر عملکرد دانه و برنج رقم هاشمی. مجله علوم زراعی ایران، 15 (4): 336-320.
سیادت، ع.، فتحی، ق.، حمایتی س. س. و بیرانوند، م. 1383. اثر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزاء آن در سه رقم برنج. مجله علوم کشاورزی، 35 (1): 242-234.
عرفانی، ع. و نصیری، م. ١٣٧٩. بررسی بعضی از خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی مؤثر بر عملکرد ارقام برنج. انتشارات مؤسسه تحقیقات برنج کشور- معاونت مازندران. ٤٣0 صفحه.
فرجی، ف.، اصفهانی، م.، علیزاده، م. ر. و اعلمی، ع. 1393. ارزیابی صفات مورفولوژیک مرتبط با خوابیدگی بوته در ژنوتیپ­‌های منتخب بومی و اصلاح شده برنج. مجله علوم زراعی ایران، 16 (3): 264-250.
گیلانی، ع. 1388. تعیین مکانیزم‌های تحمل و اثرات فیزیولوژیک تنش گرما در ارقام برنج خوزستان. پایان‌نامه دکتری زراعت. دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین (اهواز). 250 صفحه.
گیلانی، ع.، هاشمی دزفولی، س. ع. و سیادت، ع. 1385. تأثیر تراکم بر عملکرد، اجزای عملکرد، بیوماس و شاخص برداشت سه رقم برنج در استان خوزستان. چکیده مقالات ششمین کنفرانس زراعت و اصلاح نباتات ایران. بابلسر. 650 صفحه.
لیموچی، ک.، سیادت، ع. و گیلانی، ع. 1393. اثرات تاریخ‌های مختلف کاشت بر روند رشد صفات رویشی و عملکرد سه رقم برنج در شمال خوزستان. مجله پژوهش‌­های زراعی در حاشیه کویر، 11 (1): 63-51
مهدوی، ف.، اسماعیلی، م.، فلاح، ا. و پیردشتی، م. 1384. مطالعه خصوصیات مرفولوژیک، شاخص‌های فیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ارقام بومی و اصلاح شده برنج. مجله علوم زراعی ایران، 7 (4): 298-280.
نورمحمدی.، ق.، سیادت، ع. و کاشانی، ع. 1376. زراعت، جلد اول غلات، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز. 446 صفحه.
Akita, K. 1982. Studies on competition and compensation of crop plants. XI. Effects of planting density on the yield components in rice plant. Sci. Rep. Fac. Agri. Kobe Univ. 15: 17-21.
Ali, M. Y. and Rahman, M. M. 1992. Effect of seedling age and transplanting time on late planted Aman rice. Bangladesh Journal of Training and Development, 5: 75-83.
Board, J. E., Peterson, M. L. and Ng, E. 2001. Floret Sterility in Rice in a Cool Environment. Journal of Agronomy, 72: 483-487.
Dutta, R. K., Baset Mia, M. A. and Khanam, S. 2002. Plant architecture and growth characteristics of fine grain and aromatic rices and their relation with grain yield. Bangladesh Crop Physiology, 32: 95-102.
Farrell, T. C., Fox, K. M., Williams, R. I., Fukai, S. and Lewin, L. G. 2004. How to improve reproductive cold tolerance of rice in Australia. International Rice Cold Tolerance Workshop CSIRO Discovery, Canberra, 22-23 July.
Fox, K. M., Subasinghe, R., Looby, P. D. and Wornes, D. L. 2004. Screening for Rice Cold Tolerance: Low temperature effects on flowering. 300p.
Horie, T., Yoshida, H., Shiraiwa, T., Nakagawa, H., Kuroda, E., Sasaki, T., Hagiwara, M., KObata, T., Ohnishi, M. and Kobayashi, K. 2003. Analysis of benotype by environment interaction in yield formation processes of rice grown under a wide environmental range in Asia. 10. Asia Rice Network (ARICENET) research and preliminary results. JPN. Journal of Crop Science. 72 (Extra Issue 2): 88-89 (in Japanse).
Ismail, C. 1988. Analysis of yield and its components and of path coefficient inearly varieties of rice (Oryza sativa). Cienciay Tecnica en la Agricultura, Arraz, 11 (1): 7-17.
Lewin, L., Lacy, J., Ford, R. and subasinghe, R. 2004. Rice Research Australia. Perceptions of rice cold damage b farmers, Advisers and Researchers. Rice Researchers in Australia, 12: 42-54.
Murchi, E., Jian Chang, Y., Stella, H. and Shaobing, P. 2002. Are there associations between grain filling rate and photosynthesis in the flag leaves of field grown rice. Journal of Experimental Botany, 53 (378): 2217-2224.
Nagata, K., Hiroyuki, S. and Tomio, T. 2002. Quantitative trait loci for Nonstructural carbohydrate accumulation in leaf sheaths and culms of rice (Oryza sativa L.) and their effects on grain filling. Breeding Science, 52: 275-283.
Naidu, B. P., Gunawardena, T. A. and Fukai, S. 2004. Mechanism of cold tolerance in rice at seedling and reproductive stages. Australian gaverment, 5 (90): 1-21.
Peng, S., Garcia, F. V., Laza, R. C., Sanica, A. H. and Visperas, R. M. 2004. Cassman yielding irrigated rice. Field Crops Research, 47: 243-252.
Steven, D. and Linscombe, D. 2004. Plant Management Network. Rioce Response to Planting Date Differs at Two Locations in Louisiana.
Wu, S. Z., Huang, C. W., Wu, J. Q. and Zhong, Y. Q. 1987. Studies on varietal characteristics in cultivars of Oryza sativa V. Correlation between genetic parameters of the main character and selection in cultivars with good grain quality. Hereditas China, 9: 4-8.
Yoshida, S. and Conronel, V. 1976. Climatic influence on yield and yield components of lowland rice in the tropics. International Rice Research Institution. PP: 471-494.
دوفصلنامه فنآوری تولیدات گیاهی
دوره 9، شماره 2
آذر 1396
صفحه 155-165

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار