ارزیابی برهم‌کنش تاریخ کاشت و رقم بر صفات مختلف نخود (.Cicer arietinum L) در شرایط آب و هوایی کرمانشاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ‌ارشد، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

نخود یک جایگزین مهم برای آیش سیاه بوده و نقش مهمی در تأمین نیاز غـذایی انسان، به‌ویژه برای افراد کم‌درآمد دارد. این تحقیق باهدف بررسی تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه ارقام زراعی نخود دیم در سال زراعی 94-1393 اجرا شد. آزمایش به‌صورت طرح کرت‌های خردشده معمولی در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تاریخ‌های کاشت 20 اسفند، 5 فروردین و 20 فروردین به‌عنوان عامل اصلی و ارقام زراعی عادل، آرمان، آزاد و بیونیج به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد با تأخیر در تاریخ کاشت از 20 اسفند به 20 فروردین تمام ویژگی‌های ارزیابی شده به شکل معنی‌داری کاهش یافتند. ارقام نخود نیز ازنظر ویژگی‌های بررسی شده با یکدیگر تفاوت معنی‌دار داشتند. نتایج برش‌دهی اثرات متقابل نشان داد که ارقام نخود در تاریخ‌های کاشت مختلف ازنظر ویژگی‌های مرفوفیزیولوژیکی با یکدیگر تفاوت داشتند، به‌طوری‌که رقم جدید عادل از کارآمدی بالاتری نسبت به سایر ارقام برخوردار بود. بیش‌ترین ماده خشک کل (3/5917 کیلوگرم در هکتار) و بیش‌ترین عملکرد دانه (3/2493 کیلوگرم در هکتار) به تاریخ کاشت 20 اسفند و رقم عادل و کم‌ترین ماده خشک کل (0/1200 کیلوگرم در هکتار) و کم‌ترین عملکرد دانه (3/337 کیلوگرم در هکتار) به تاریخ کاشت 20 فروردین و رقم بیونیج متعلق بود. به‌نظر می‌رسد رقم عادل به‌علت برخورداری از ویژگی­های برتر مرفولوژیکی نسبت به سایر ارقام به‌ویژه در کشت زودهنگام به‌دلیل بهره‌وری بهتر از شرایط محیطی می‌تواند به‌عنوان رقم زراعی مطلوب در نظر گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluation of the Interaction between Sowing Date and Cultivar on Different Traits of Chickpea (Cicer arietinum L.) in Kermanshah Climate Conditions

نویسندگان [English]

  • Farzad Mondani 1
  • Ashkan Jalilian 2
1 Assistant Professor, Department of Crop Production and Genetics, Razi University, Kermanshah, Iran
2 MSc Student, Department of Crop Production and Genetics, Razi University, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

Chickpea has an important role in the agricultural systems as alternative for black fallow and also has major impress in human diet, especially for the low-income people. This study was conducted to evaluate the effect of sowing date on the seed yield of chickpea cultivars in 2015. The experiment was arranged in a split plots design based on randomized complete block design with three replications. Treatments were sowing date (11 March, 25 March and 9 April) as a main plot and chickpea cultivars (Adel, Arman, Azad and Bivanij) as a sub-plot. The results showed that delayed sowing date from 11 March to 9 April decreased all studied characteristics significantly. The chickpea cultivars also had significant difference in terms of studied traits. The results of interaction indicated that the chickpea cultivars were diverse in different sowing date in terms of the morpho-physiological traits. Adel cultivar had higher efficiency than the others. The highest total dry matter (5917.3kg.ha-1) and grain yield (2493.3kg.ha-1) belonged to sowing date of 11 March and Adel cultivar, and the lowest total dry matter (1200.0kg.ha-1) and grain yield (337.3kg.ha-1) belonged to sowing date of 9 April and Bivanij cultivar. It seems that because of its better morpho-physiological traits, Adel cultivar could be considered as suitable cultivar, especially in the early sowing date due to higher productivity from favorable environmental conditions, compared to the other cultivars.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Yield
  • Yield components
  • Morpho-physiological traits
  • Late sowing date
  • Grains

مراجع

بی‌نام. 1394. اداره کل هواشناسی استان کرمانشاه. http://www.kermanshahmet.ir/.
پزشکپور، پ.، شاهوردی، م. و احمدی، ع. 1384. کاشت پائیزه - زمستانه نخود راهکاری مؤثر برای فرار از خشکی در مناطق دیم نیمه‌گرمسیری. اولین همایش ملی حبوبات. 29 و 30 آبان. مشهد.
حمزه‌ئی، ج. و سیدی، م. 1391. واکنش سه رقم نخود به تاریخ‌های مختلف کاشت تحت شرایط دیم همدان. مجله دانش کشاورزی و تولید پایدار، 22 (4): 94-83.
غلامی‌زالی، ع.، احسان‌زاده، پ. و رزمجو، ج. 1394. تأثیر رژیم‌های آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام نخود در دو کشت پاییزه و بهاره در لرستان. مجله علوم گیاهان زراعی، 46 (1): 135-123.
کبرایی، س.، شمس، ک. و پاکزی، ع. 1389. اثر رقم و تاریخ کاشت بر عملکرد دانه و صفات کمی در نخود زراعی. مجله زراعت و اصلاح نباتات، 6 (2): 64-53.
گنجعلی، ع.، باقری، ع. و ملک‌زاده، س. 1380. واکنش عملکرد و خصوصیات مورفولوژیک نخود به آرایش­های کاشت و تراکم بوته در شرایط فاریاب. مجله دانش کشاورزی، 11 (1): 71-61.
محمد‌نژاد، ی. و سیدی، ف. 1389. بررسی اثر توام آبیاری تکمیلی و آرایش کاشت نخود در منطقه گنبد بر عملکرد و کارآیی مصرف آب. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی، 3 (4): 105-89.
موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور. 1389. دستورالعمل فنی کشت محصولات دیم برای کاهش زیان‌های ناشی از عوامل اقلیمی جهت افزایش پایداری تولید در مناطق مختلف کشور.
موسوی، س. ک.، پزشکپور، پ.، خورگامی، ع. و نوری، م. ح. 1388. بررسی اثرات آبیاری تکمیلی و تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام نخود کابلی (Cicer arietinum L.). مجله پژوهش‌های زراعی ایران. 7 (2): 672-657.
نژاد یونس، م. و سلطانی، ا. 1384. سهم ساقه اصلی و شاخه‌ها در تعیین عملکرد دانه نخود در تاریخ‌ها و تراکم‌های مختلف کاشت. اولین همایش ملی حبوبات. 29 و 30 آبان. مشهد.
وقار، م. س.، نور محمدی، ق.، شمس، ک.، پاکزی، ع. و کبرایی، س. 1388. بررسی عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم نخود (Cicer arientinum L.)  در تاریخ های مختلف کاشت در کرمانشاه. مجله زراعت و اصلاح نباتات، 5 (1): 18-1.
Bazvand, F., Pezeshkpour, P. and Mirzaie, A. 2015. Chickpea (Cicer arietinume L.) yield and yield components as affected by sowing date and genotype under rainfed conditions. Bulletin of Environment, Pharmacology and Life Sciences, 4 (11): 59-65.
Devasirvatham, V., Gaur, P. M., Raju, T. N., Trethowan, R. M. and Tan, D. K. Y. 2015. Field response of chickpea (Cicer arietinum L.) to high temperature. Field Crops Research, 172: 59-71.
FAOSTAT (Food and Agriculture Organization of the United Nations Statistical Database). 2014. FAOSTAT Production Statistics of Crops. Available: http://faostat3.fao.org/download/Q/QC/E.
Jukanti, A. K., Gaur, P. M., Gowda, C. L. and Chibbar, R. N. 2012. Nutritional quality and health benefits of chickpea (Cicer arietinum L.): a review. British Journal of Nutrition, 108: 11-26.
Kabir-fazlul, A. H. M., Bari, M. N., Abdul-karim, M. D., Khaliq, Q. A. and Uddin-ahmad, J. 2009. Effect of sowing time and cultivars on the growth and yield of Chikpea under rainfed condition Bangladesh. Journal of Agricultural Research, 34: 335-342.
Leport, L., Turner, N. C., Dauies, S. L. and Siddique, K. H. M. 2005. Variation in pod production and abortion among chickpea cultivars under terminal drought. Crop Science, 24: 236-246.
Liu, P., Gan, Y., Warkentin, T. and Donald, C. 2003. Morphological plasticity of chickpea in a semiarid environment. Crop Science, 43: 426-429.
Lopez-Bellido, F. J., Lopez-Bellido, R. J., Kasem-Khalil, S. and Lopez-Bellido, L. 2008. Effect of planting date on winter kabuli chickpea growth and yield under rainfed Mediterranean conditions. Agronomy Journal, 100: 954-964.
Rafael, M., Enez-Díaz, J., Castillo, P., Jimenez-Gasco, M. D. M., Landa, B. and Navas-Cortes, J. A. 2015. Fusarium wilt of chickpeas: Biology, ecology and management. Crop Protection, 23: 1-12.
Sekhar, D., Pradepp Kumar, P. B. and Rao, T. 2015. Performance of chickpea varieties under different dates of sowing in high altitude zone of andhra Pradesh, India. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences, 4 (8): 329-332.
Sharma, M. L. Y. S., Chanhan, G. S. and Bharad-Way, R. K. 1988. Relative performance of chickpea varieties to sowing dates. IndianJournal of Agronomy, 33: 450-452.
Soltani, A. and Sinclair, T. R. 2012. Identifying Plant traits to increase chickpea yield in water-limited environments. Field Crops Research, 133: 186-196.
Soltani, A., Hajjarpour, A. and Vadez, V. 2016. Analysis of chickpea yield gap and water-limited potential yield inIran. Field Crops Research, 185: 21-30.
دوفصلنامه فنآوری تولیدات گیاهی
دوره 11، شماره 1
خرداد 1398
صفحه 37-51

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار