بررسی ترکیب‌پذیری لاین‌های نرعقیم سیتوپلاسمی (CMS) برنج جهت تولید بذر هیبرید

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد، گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

2 دانشیار، گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

3 استادیار، گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

چکیده

هتروزیس راهکاری برای افزایش بیشتر عملکرد برنج می‌باشد. انتخاب والدین مناسب، مهم‌ترین گام در هر برنامه اصلاحی است. این مطالعه باهدف تعیین قابلیت ترکیب‌پذیری لاین‌های نرعقیم برنج با لاین‌های برگرداننده باروری جهت ارزیابی هتروزیس صفات زراعی انجام شد. بدین منظور 3 لاین نرعقیم سیتوپلاسمی (CMS) (ندا A، نعمت A و چمپا A) به‌عنوان تستر با 4 لاین برگرداننده باروری (IR68061، IR5931 و IR50 و پویا) به روش لاین در تستر تلاقی داده شدند و در سال بعد والدین و نتاج در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی کشت و ده صفت کمی روی آن‌ها اندازه‌گیری گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت‌های بسیار معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها ازنظر کلیه صفات وجود دارد. به‌علاوه اثر تلاقی‌ها برای تمام صفات در سطح احتمال 1% معنی‌دار بود. نتایج نشان داد که تستر ندا A و لاین‌های IR50، IR68061 و IR5931 براساس اثرات GCA مثبت و معنی‌دار، ترکیب‌شونده‌های عـمومـی خوبـی بـرای بـهبـود عملـکرد دانـه بـودند. تـلاقـی‌هـای Neda A×IR68061، Nemat A×IR5931، Neda A×IR50، Nemat A×Pouya و Champa A×Pouya ترکیب‌پذیری خصوصی بسیار معنی‌داری را برای روز تا 50 درصد گل‌دهی نشان دادند. هیبریدهای نعمت A/ IR50، نعمت A/ IR68061 و ندا A/ IR50 هتروزیس بالایی را نسبت به میانگین والدین نشان دادند. هیبریدهای نداA / IR50، ندا A/ IR68061 و نعمت A/ IR50 هتروزیس بالایی را نسبت به والد برتر نشان دادند. درمجموع هیبرید نداA/ IR50 برترین هیبرید با مقادیر هتروزیس 14/18% (نسبت به میانگین والدین) و 43/17% (نسبت به والد برتر) به‌عنوان بهترین هیبرید امیدبخش جهت تولید بذر هیبرید در برنج شناسایی گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Study of Combining Ability of Rice Cytoplasmic Male Sterility (CMS) Lines for Hybrid Seed Production

نویسندگان [English]

  • Omid Mohammadi 1
  • Ghafar Kiani 2
  • Nadali Bagheri 3
1 MSc Student, Department of Biotechnology and Plant Breeding, Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Sari, Iran
2 Associate Professor, Department of Biotechnology and Plant Breeding, Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Sari, Iran
3 Assistant Professor, Department of Biotechnology and Plant Breeding, Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Sari, Iran
چکیده [English]

Heterosis is a solution for yield enhancement in rice. Selection of suitable parents is the most important step in every breeding program. This study was performed with the aim of determination of combining ability of male sterile and fertility restoring rice lines for heterosis evaluation. For this propose, 3 cytoplasmic male sterile testers were crossed with 4 fertility restoring lines using line × tester method. Parents and their F1 progenies arranged in RCB design and ten quantitative traits measured during the growing season. Analysis of variance showed significant differences among genotypes for all studied traits (P≤ 1%). Furthermore, the crosses effect was significant for all traits at 1% level. Results showed that tester Neda A and lines IR50, IR68061 and IR5931 were identified as the good parents based on positive and significant GCA effects for grain yield. Hybrids Neda A × IR68061, Nemat A × IR5931, Neda A × IR50, Nemat A × Pouya and Champa A × Pouya showed high significant effects for days to 50 percent heading. Hybrids Nemat A×IR50, Nemat A×IR68061 and Neda A× IR50 showed the higher mid parent heterosis. Hybrids Neda A×IR50, Neda A×IR68061 and Nemat A×IR50 showed the higher heterobeltiosis. Finally, hybrid Neda A× IR50 with heterosis values of 18.14% (mid parents) and 17.43% (superior parent) identified as the best promising hybrid for hybrid seed production in rice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hybrid rice
  • Combining ability
  • Fertility restorer
  • Heterosis
  • Line × tester

مراجع

آهنگر، ل.،رنجبر، غ. ع. ونوروزی، م. 1388. برآورد اثرات ژن و ترکیب پذیری عملکرد و اجزاء عملکرد ارقام برنج (Oryza sativa L.) به روش تلاقی دیالل. مجله علوم گیاهان زراعی ایران، 40 (4): 149-143.

صادقی، س. م.، سمیع‌زاده، ح. و  اله قلی پور، م. 1389. بررسی ترکیب‌پذیری لاین‌ها و ارقام برنج با استفاده از تجزیه دی‌آلل. مجله علوم گیاهان زراعی ایران، 41 (1): 139-131.

Akram, M., Munir, M., Ajmal, S., Mahmud, S. and Ashraf, Y. 2007. Combining ability analysis for yield and yield components in rice (Oryza sativa L.). Pakistan Journal of Agricultural Research, 20: 1-2.
Bagheri, N. A. and Babaeian-Jelodar, N. A. 2010. Heterosis and combining ability analysis for yield and related- yield traits in hybrid rice. International Journal of Biology, 2 (2): 222-231.
Kempthorne, O. 1957. An introduction to genetic statistics, John wily and Nordskog, Inc. London: Chapman and Hall. Ltd.
Mirarab, M., Ahmadikhah, A. and Pahlavani, M. H. 2011. Study on combining ability, heterosis and genetic parameters of yield traits in rice. African Journal of Biotechnology, 10 (59): 12512-12519.
Padmavathi, P. V., Satyanarayana, P. V., Ahamed, M. L., Rani Y. A. and Rao, V. S. 2012. Combining ability studies for yield and yield components trait in hybrid rice (Oryza sativa L.). Electronic Journal of Plant Breeding, 3 (3): 836-842.
Panwar, L. L. 2005. Line × tester of combining ability in rice (Oryza sativa L.). Indian Journal of Genetics, 65 (1): 51-52.
Perraju, P. and Sharma, N. P. 1999. Combining ability studies in rice. Oryza, 36 (3): 248-249.
Saleem, M. Y. 2008 .Genetic analysis of basmati rice (Oryza sativa L.). PhD thesis, Bahauddin Zakariya University, Multan, Pakistan.
Sanghera, G. S. and Hussain, W. 2012. Heterosis and combining ability estimates using line x tester analysis to develop rice hybrids for temperate conditions. Notulae Scientia Biologicae, 4 (3): 131-142.
Sawant, D. S., Shetye, V. N. and Desai, S. S. 2006. Combining ability studies in rice involving diverse cytosteriles. International Journal of Plant Sciences, 1 (2): 193-196.
Sharma, R. K. and Mani, S. C. 2005. Combining ability and gene action for quality characters in Basmati rice (Oryza sativa L.). Indian Journal of Genetics, 65 (2): 123-124.
Singh, N. K. and Kumar, A. 2004. Combining ability analysis to identify suitable parents for heterotic rice hybrid breeding. International Rice Research Newsletter, 29 (1): 21-22.
Singh, R. V., Dwivedi, J. L. and Singh, R. K. 2002. Heterosis studies in rice hybrids involving WA sources of CMS lines. Annals of Agricultural Research, 23 (4): 541-547.
Virmani S. S., Sun, Z. X. Mou, T. M., Jauhar Ali, A. and Mao, C. X. 2003. Two-Line Hybrid Rice Breeding Manual The International Rice Research Institute.
 Yashitola, J., Sundaram, R. M., Biradar, S. K., Thirumurugan, T., Vishnupriya, M. R., Rajeshwari, R., Viraktamath, B. C., Sarma, N. P. and Sonti, R. V. 2004. A sequence specific PCR marker for distinguishing rice lines on the basis of Wild Abortive cytoplasm from their cognate maintainer lines. Crop Science, 44: 920-924.
دوفصلنامه فنآوری تولیدات گیاهی
دوره 11، شماره 1
خرداد 1398
صفحه 53-65

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار