ارزیابی پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ‌های برنج تحت اقلیم مرطوب شمالی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، کرج، ایران

2 پژوهشگر مؤسسه تحقیقات برنج کشور، آمل، ایران

3 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، کرج، ایران

چکیده

هدف این پژوهش مطالعه میزان پایداری و سازگاری 12 لاین امیدبخش برنج به‌همراه دو رقم شاهد (فجر و ندا) بود. ژنوتیپ‌ها طی سه سال زراعی (90-1389، 91-1390 و 92-1391) در سه منطقه آمل، ساری و تنکابن در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. در این تحقیق از آماره‌های واریانس محیطی رومر، ضریب تغییرات فرنسیس و کاننبرگ، اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا، ارزش پایداری امی، واریانس درون مکانی لینز و بینز، ضریب تغییرات درون مکانی و روش رگرسیون تای جهت بررسی پایداری عملکرد دانه لاین‌ها استفاده شد. براساس نتایج آماره واریانس محیطی رومر و ضریب تغییرات، لاین‌های 7، 9 و رقم ندا پایدار و عملکرد قابل قبولی نشان دادند. طبق نتایج روش‌های واریانس پایداری شوکلا و اکووالانس ریک و نیز عملکرد دانه، لاین‌های شماره 1، 7، 9، 12 و رقم فجر بهترین ژنوتیپ‌ها بودند. آماره‌های واریانس درون مکانی و ضریب تغییرات درون مکانی لین و بینز نشان داد که لاین‌های 10، 7 و 1 پایدارترین ژنوتیپ‌ها بودند. براساس ارزش پایداری امی، لاین‌های 1، 2، 4، 7 و 12 و رقم ندا بیش‌ترین پایداری و عملکرد را به خود اختصاص دادند. نتایج رگرسیون تای نیز نشان داد که لاین‌های 7، 9 و 12 و ارقام فجر و ندا بهترین ژنوتیپ‌ها از نظر پایداری و عملکرد بودند. در مجموع، براساس نتایج روش‌های مختلف، لاین‌های 7 و 9 و رقم فجر پایداری عملکرد بالایی را نشان دادند و و از نظر عملکرد نیز به‌ترتیب برابر با 44/6032، 59/5879 و 81/5755 کیلوگرم در هکتار، دارای عملکرد بیش‌تری از میانگین ژنوتیپ‌ها بودند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessing Grain Yield Stability of Rice Genotypes under Humid Climate of Northern Iran

نویسندگان [English]

  • Khodadad Mostafavi 1
  • Seyed Sadegh Hosseini Imeni 2
  • Majid Haji Mohammadali Jahromi 3
1 Associate Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Islamic Azad University, Karaj Brarnch, Karaj, Iran
2 Reseacher, National Rice Research Institute, Amol, Iran
3 Master Graduate, Department of Agronomy and Plant Breeding, Islamic Azad University, Karaj Brarnch, Karaj, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study was to study the stability and adaptability of 12 advanced lines of rice with two control varieties (Fajr and Neda cultivars). These genotypes were evaluated over 3 years of cultivation (2011-2013) in a randomized complete block design with three replications and three locations including Amol, Sari and Tonekabon. In this research, the stability statistics including Romer’s environmental variance, Francis and Kannenberg coefficient of variation, Wrick’s ecovalance, Shukla stability variance, AMMI stability value, lin and Binns parameter, within location coefficient of variation and Tai regression method were used to evaluate genotypes stability. Based on environmental variance and coefficient of variation, lines 7, 9 and Neda cultivar were stable and showed acceptable yield. According to Shukla stability variance, wrik’s eco-valance parameters and yield, lines 1, 7, 9, 12 and Fajr cultivar were the best genotypes. The results of variance and Lin and Binns parameter indicated that lines 10, 7 and 1 were the best genotypes. Based on AMMI stability parameter, lines 1, 2, 4, 7, 12 and Neda variety showed the best stability and yield. Tai regression results indicated that lines 7, 9, 12, and Fajr and Neda cultivars had the best stability and yield. Based on all methods, lines 7, 9 and Fajr cultivar were identified stable and with the  yield of 6032.44, 5879.59 and 5755.81 kgr/ha respectively stayed above the average of all genotypes. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Genotype environment interaction
  • Seed yield
  • Stability analysis
  • Stability estimator

مراجع

رحیم سروش، ح. ١٣٨٤. بررسی پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ‌های امیـدبخش بـرنج (Oryza sativa L.). مجلـه علـوم زراعـی ایـران. 7 (2)٢: 122-112.
روستایی، م.، مقدم، م.، محفوظی، س. و محمدی، ا. 1375. مقایسه پایداری عملکرد ارقام گندم و جو در اقلیم گرم و خشک. چکیده مقالات چهارمین کنگره زراعت و اصلاح‌نباتات ایران. دانشگاه صنعتی اصفهان. صفحه 252.
فرشادفر، ع. 1377. کاربرد ژنتیک کمی در اصلاح نباتات (جلد دوم). انتشارات طاق بستان. 528 صفحه.
محدثی، ع.، بخشی‌پور، س.، عباسیان، ا.، ستاری، م. و محمدصالحی، م. 1392. مطالعه خصوصیات کمی، کیفی و سازگاری ژنوتیپ‌های برنج در مازندران. مجله پژوهش‌های تولید گیاهی، 20 (2): 36-19.
Akcura, M., Kaya, Y., Taner, S. and Ayranici, R. 2006. Parametric stability analysis for grain yield of durum wheat. Plant Soil Environ, 52: 254-261.
Eberhart, S. A. and Russell, W. A. 1966. Stability parameters for comparing varieties. Crop Science, 6: 36-40.
Finlay, K. W. and Wilkinson, G. N. 1963. The analysis of adaptation in a plant breeding program. Australian Journal of Agricultural Research, 14: 742-754.
Francis, T. R. and Kannenberg, L. W. 1978. Yield stability studies in short season maize 1. A descriptive method for grouping genotypes. Canadian Journal of Plant Science, 58: 1029-1034.
Gauch, H. G. and Zobel, R.W. 1988. Predictive and postdictive success of statistical analyses of yield trials. Theoretical and Applied Genetics, 76: 1-10.
Gauch, H. G. and Zobel, R.W. 1996. AMMI analysis of yield trials. P. 1-40. In M. S. Kang and G. G. Gauch (ed.) Genotype- by – environment interaction. CRC Press.
Kang, M. S. 1993. Simultaneous selection for yield and stability in crop performance trials. Consequences for growers. Agronomy Journal, 85: 754-757.
Kang, M. S. 1998. Using genotype by environment interaction for crop cultivar development. Advances in Agronomy, 62: 199-252.
Karadavut, U., Palta, C., Kavurmaci, Z. and Bölek, U. 2010. Some grain yield parameters of multi-environmental trials in faba bean (Vicia faba) genotypes. International Journal of Agriculture and Biology, 12: 217-220.
Kulsum, M. U., Hasan, M. J., Akter, A., Rahman, H. and Biswas, P. 2013. Genotype-Environment Interaction and Stability Analysis in Hbrid Rice: An application of additive main effect and multiplicative interaction. Bangladesh Journal of Botany, 42 (1): 73-81.
Lin, C. S., Binns, M. R. and Lefkovitch, L. P. 1986. Stability analysis: where do we stand? Crop Science, 26: 894-900.
Lin, C. S. and Binns, M. R. 1988. A method of analyzing cultivar × location × year experiments: a new stability parameter. Theoretical and Applied Genetics, 76:425-430.
 
Lin, C. S. and Binns, M. R. 1991. Genetic properties of four type of stability parameter. Theoretical and Applied Genetics, 82: 505-509.
Mohammadi, R. and Amri, A. 2008. Comparison of parametric and non-parametric methods for selecting stable and adapted durum wheat genotypes in variable environments. Euphytica, 159: 419-432.
Mohammadi, R., Haghparast, R., Amri, A. and Ceccarelli, S. 2009. Yield stability of rainfed durum wheat and GGE biplot analysis of multi-environment trials. Crop and Pasture Science, 6: 92-101
Mostafavi, K., Hosseini Imeni, S. and Zare, M. 2011. Stability analysis of rice genotypes based GGE biplot method in north of Iran. Journal of Applied Sciences Research, 7 (11): 1690-1694.
Purchase, J. L., Hatting, H. and Vandeventer, C. S. 2000. Genotype × environment interaction of winter wheat (Triticum aestivum L.) in South Africa: II. Stability analysis of yield performance. South African Journal of Plant and Soil, 17: 101-07.
Romer, T. 1917. Sind die ertagsreichen sorten ertagssicher? DGL-Kitt. 32: 87-89. (With English abstract).
Samonte, S. O. P. B., Wilson, L. T. and Medley, J. C. 2005. Targeting cultivars on to rice growing environments using AMMI and SREG GGE biplot analysis. Crop Science, 45: 2414-2424.
Scapim, C. A., Oliveira, V. R., Braccini, A. L., Cruz, C. D., Andrade, C. A. B. and Vidigal, C. G. M. 2000. Yield stability in maize (Zea mays L.) and correlations among the parameters of the Eberhart and Russell, Lin and Binns and Huehn models. Genetics and Molecular Biology, 23(2) 387-393.
Shukla, G. K. 1972. Some statistical aspects of partitioning genotype-environmental components of variability. Heredity, 29: 237-245.
Tai, G. C. C. 1971. Genotypic stability analysis and application to potato regional trials. Crop Science, 11: 184-190.
Tariku, S., Lakew, T., Bitew, M. and Asfaw, M. 2013. Genotype by environment interaction and grain yield stability analysis of rice (Oryza sativa L.) genotypes evaluated in north western Ethiopia. Net Journal of Agricultural Science, 1 (1): 10-16.
Wricke, G. 1962. On a method of understanding the biological diversity in field research. Z. Pfl.- Zücht, 47: 92- 96.
Yates, F. and Cochran, W. G. 1938. The analysis of groups of experiments. Journal of Agricultural Science –Cambridge, 28: 556-580.
دوفصلنامه فنآوری تولیدات گیاهی
دوره 11، شماره 2
آذر 1398
صفحه 43-56

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار