تنوع صفات مرتبط با عملکرد، مورفولوژی گل و زنده‌مانی دانه‌های گرده برخی از گونه‌های آویشن ایرانی

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، خوراسگان، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، خوراسگان، ایران

3 استادیار بخش گیاهان دارویی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

در این تحقیق 16 توده از گونه‌های مختلف آویشن در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان از نظر صفات مورفولوژیکی وصفات مرتبط با گل (ارتفاع بوته و قطر تاج پوش، طول پرچم و مادگی، طول و عرض برگ، وزن خشک، وزن هزاردانه، روز تا گل‌دهی، طول گل، تعداد پرچم، درصد زنده‌مانی گرده) موردارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس اختلاف معنی‌داری را برای این صفات در بین گونه‌های موردمطالعه نشان داد. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که بیش‌ترین میزان وزن خشک بوته متعلق به گونه‌ی Thymus kotschyanus از استان آذربایجان‌غربی بود. بنابراین، در‌صورتی که هدف از برنامه به‌نژادی افزایش وزن خشک بوته باشد، این ژنوتیپ مناسب است. مطالعه همبستگی بین صفات مشخص نمود که وزن خشک بوته با صفات وزن هزاردانه و درصد زنده‌مانی گرده ارتباط منفی و معنی‌داری داشت. نتایج تجزیه رگرسیون مرحله‌ای نشان داد که صفاتی مانند طول گل، تعداد و طول پرچم، قطر بزرگ تاج پوش، درصد زنده‌مانی گرده و وزن هزاردانه بیش‌ترین تغییرات وزن خشک بوته را توجیه نمود و بنابراین به‌عنوان مهم‌ترین اجزاء عملکرد بوته مطرح شدند. نتایج تجزیه خوشه‌ای توانست گونه‌های موردمطالعه را در 4 گروه مجزا تفکیک نماید. نتایج نشان داد که گروه‌های حاصله از پراکندگی جغرافیایی تبعیت نمی‌کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Variation of Yield Related Traits, Flower Morphology and Pollen Viability in some Iranian Thymus Species

نویسندگان [English]

  • Maryam Golabadi 1
  • Neda Zaghian 2
  • Hossein Zeinali 3
1 Assistant Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Collage of Agriculture, Islamic Azad University, Isfahan (Khorasgan) Branch, Isfahan, Iran
2 Master Graduate, Department of Agronomy and Plant Breeding, Collage of Agriculture, Islamic Azad University, Isfahan (Khorasgan) Branch, Isfahan, Iran
3 Assistant Professor, Medicinal Plants Section, Isfahan Agricultural and Natural Resources Research Center, Isfahan, Iran
چکیده [English]

In this study, 16 ecotypes of different species of Thymus were evaluated for morphological and flower related traits (plant height, canopy diameter, leaf length and width, plant dry weight, 1000 grain weight, number of day to flowering, flower length, flag and pistil length, number of flag and pollen viability) in a Randomized Complete Block Design with three replications at the Research Center of Agriculture and Natural Resources in Isfahan. Analysis of variance showed significant difference between studied species for these traits. Mean comparison showed that the highest amount of dry weight was  belonged to  Thymus kotschyanus species from west Azerbaijan. Therefore, this genotype can be offered, if the purpose of breeding program is increasing of plant dry weight. Study of correlation between traits showed that dry weight had a significant negative relationship with 1000 grain weight and pollen viability percentage. Stepwise regression analysis showed that flower length, number of flags, large canopy diameter, percentage of pollen viability, flag length and 1000 grain weight justified variation of plant dry weight, and therefore these traits are the most important component of plant yield. Cluster analysis on the studied species could divide them into 4 distinct groups. The results showed that these groups did not follow geographical distribution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dry weight
  • 1000 grain weight
  • Canopy diameter
  • Pistil lenght

مراجع

افلاکیان، س.، زینلی، ح.، مداح عارفی، ح.، انتشاری، ش و کاوه، ش. 1391. بررسی عملکرد و اجزای عملکرد یازده اکوتیپ آویشن دنایی.(Thymus daenensis Celak)  مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 28 (2): 1387-197.
پرویز شکوهی، س.، محمدی، ع. و موسوی س. ا. 1392. بررسی تنوع مورفولوژیک 24 اکوتیپ آویشن (Thymus spp.). مجله تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، 21 (2): 329-342.
زارع زاده، ع.، مداح عارفی، ح.، شریفی، ا.، میرحسینی، ع. و عرب زاده، م. 1394. بررسی سازگاری و فنولوژی برخی گونه­های جنس آویشن در شرایط زراعی. مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 31 (3): 539-553.
زینلی، ح.، طباطبایی عقدایی، ر.،‌ عسگرزاده، م.، کیانی پور، ع. و ابطحی، م. 1386. مطالعه روابط بین عملکرد و اجزاء عملکرد گل در ژنوتیپ­های گل محمدی. مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 23 (2): 195-203.
کاوه، ش. 1389. بررسی صفات مورفولوژیک، فنولوژیک، گرده و اسانس در دو گونه آویشن  Thymus vulgarisو Thymu skotchyanus، دانشکده تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد واحد بروجرد ، گروه زیست شناسی-علوم گیاهی، 134 صفحه.
کاوه، ش.، زینلی، ح.، صفایی، ل.، مداح عارفی، ح. و افلاکیان، س. 1392. مقایسه خصوصیات موفولوژیک و فیتوشیمیایی جمعیت­های مختلف آویشن کوهی (Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen) با نمونه­هایی از آویشن باغی (Thymus vulgaris L.). مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 29 (1): 116-129.
 عسگری‌نیا، پ.، سعیدی، ق. رضایی، ع. 1388. تجزیه الگوی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط‌های زراعی برای عملکرد دانه در گندم با استفاده از روش چند متغیره  AMMI. مجله تولید گیاهان زراعی، 2: 90-85.
قوامی، ن.، لبافی، م.ر.، دهقانی مشکانی، م. ر. و مهرآفرینف، ع. 1391. تعیین مهمترین اجزای عملکرد روغن و دانه در دو ژنوتیپ گیاه دارویی ماریتیغال (Gaetrn marianum Silybum.)بر مبنای تجزیه علیت و رگرسیون . فصلنامه گیاهان دارویی، 44 (4): 1-9.
محمدپور وشوایی، ر.، گلوی، م.، رمرودی، م. و فاخری، ب. 1394. اثرات تنش خشکی و تلقیح کودهای زیستی بر رشد، عملکرد و ترکیبات اسانس آویشن (Thymus vulgaris L.) . نشریه بوم‌شناسی کشاورزی، 7 (2): 237-253.
Barnabas, B., Jager, K. and Feher, A. 2008. The effect of drought and heat stress on reproductive processes in cereals. Plant Cell Environment, 31: 11-38.
Bentley, R. and Trimen, H., 1991. Medicinal plants. Jowhar Offset Press, India, 205.
Bischof-Deichnik, C., Holtuijzen, J. and Stahl-Biskup. E. 2000. Multivariate statistical analysis of the essential oil composition of Thymus praecox Opiz ssp. polytrichus (Kern. ex Borb.) Ronn. Collected in the Tyrolean Alps. Flavour and Fragrance Journal, 15: 1-6
Carlen C., Schaller, M., Carron, C. A., Vouillamoz, J. F. and Baroffio C. A. 2010. The new Thymus vulgaris L. hybrid cultivar 'Varico 3' compared to five established cultivars from Germany, France and Switzerland. ISHS Acta Horticulturae 860: IV International Symposium on Breeding Research on Medicinal and Aromatic Plants - ISBMAP2009.
Franz, C. 2006. Breeding aspects of medicinal plants. International symposium on chamomile research, development and production. Presov, Slovakia.
Hadian, J., Bigdeloo, M., Nazeri, V., and Khadivi-Khub, A. 2014. Assessment of genetic and chemical variability in Thymus caramanicus. Molecular Biology Reports, 41 (5): 3201-3210.
Mewes, S., Kruger, H. and Pank, F. 2008. Physiological, morphological, chemical and genomic diversities of different origins of thyme (Thymus vulgaris L.). Genetic Resources and Crop Evolution, 55: 1303-1311.
Pank, F. and Krüger, H. 2003. Sources of variability of thyme populations (Thymus vulgaris L.) and conclusions for breeding. Zeitschrift für Arznei- and Gewürzpflanzen, 8: 117-124.
Pank, F. 2006. Adaptation of medicinal and aromatic plants to contemporary quality and technological demands by breeding: aims, methods and trends. Revista Brasileira de Plantas Botucatu, 8: 39-42.
Parkash, V. 1990. Leafy Spice. CRC press, USA. pp: 99-102.
Rey, C., Carron, C. A., Cottagnoud, A., Schweizer, N., Bruttin, B. and Carlen, C. 2004. Nouveaux hybrides de thym vulgaire. Revue Suisse Vitic., Arboric., Horticulture, 36: 297-301.
Rezai, A. and Fery, K. J. 1990. Multivariate analysis of variation among wild oat accessions-seed traits. Euphytica, 49: 111-119.
Sharma, B. D. and Hore, D. K. 1993. Multivariate analysis of divergence in upland rice. Indian Journal of Agricultural Science, 63: 515-517.
Von Braun, J. and Virchow, D. 1996. Economic evaluation of biotechnology and plant diversity in developing countries. Plant Resources Development, 43: 50-61.
دوفصلنامه فنآوری تولیدات گیاهی
دوره 11، شماره 2
آذر 1398
صفحه 73-85

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار