بررسی تأثیر تاریخ‌های کاشت تأخیری برخصوصیات زراعی برخی ارقام زمستانه کلزا در کرمانشاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران

2 دانشیار، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران

3 استادیار، گروه مهندسی کشاورزی، مجتمع آموزش عالی میناب، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

4 استاد، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

تاریخ کاشت یک عامل مهم مدیریتی در تولید محصولات کشاورزی تلقی می‌شود و تغییر آن بر رشد و عملکرد گیاه کلزا اثرگذار است. به‌منظور بررسی اثر تاریخ‌های کاشت تأخیری روی برخی خصوصیات فنولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام کلزا، آزمایشی به‌صورت کرت‌های یک‌بار خرد شده در قالب طرح بلـوک‌های کـامل تصادفی در سـه تکرار طی دو سـال زراعی 1394-1393 و 1395-1394 در ایستگاه تحقیقاتی اسلام‌آباد غرب انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل دو تاریخ کاشت به‌عنوان عامل اصلی (15 و 25 مهر) و پنج رقم کلزا (نفیس، نیما، اکاپی، نپتون و الویس) عامل فرعی بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده‌ها نشان داد که اثر سال، رقم و تاریخ کاشت و اثرات متقابل آن‌ها بر اکثر صفات موردبررسی معنی‌دار بود. مقادیر به‌دست‌آمده در اکثر صفات در تاریخ کاشت 15 مهر بیش‌تر از 25 مهر بود. بیش‌ترین تعداد خورجین در بوته (1/214 خورجین)، دانه در خورجین (31/25 دانه) و عملکرد دانه (6793 کیلوگرم در هکتار) متعلق به رقم نیما در تاریخ 15 مهرماه بود. هم‌چنین بالاترین وزن هزاردانه (61/3 گرم) از تاریخ کاشت 15 مهر و رقم نپتون به‌دست آمد. بیش‌ترین ارتفاع بوته نیز در هر دو سال اجرای آزمایش مربوط به تاریخ کاشت 15 مهرماه بود. با توجه به شرایط آب‌و‌هوایی در سال‌های اجرای آزمایش مقادیر بیش‌تر صفات موردبررسی در سال دوم بیش‌تر از سال اول بودند. در پایان می‌توان گزارش کرد که با افزایش تأخیر در کاشت کلزای زمستانه رشد و عملکرد این گیاه کاهش می‌یابد و اینکه رقم نیما در شرایط کشت تأخیری عملکرد قابل قبولی داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation of the Effect of Delayed Sowing Date on Some Agronomic Characteristics of Rapeseed (Brassica napus L.) Cultivars in Kermanshah

نویسندگان [English]

  • Asadolah Zareei Siahbidi 1
  • Abbas Rezaizad 2
  • Ashkan Asgari 3
  • Amir Hossein Shiranirad 4
1 Assistant Professor, Horticulture Crops Research Department, Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research and Education center (AREEO), Kermanshah, Iran
2 Associate Professor, Horticulture Crops Research Department, Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research and Education center (AREEO), Kermanshah, Iran
3 Assistant Professor, Department of Agricultural Engineering, Minab Higher Education Center, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran
4 Professor, Seed and Plant Improvement Institute (SPII), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
چکیده [English]

Planting date is considered an essential factor in agricultural production and it affects the growth, and yield of rapeseed .In order to investigate the effect of delayed planting dates on some phonological traits, yield, and yield components of rapeseed cultivars, a split-plot experiment based on randomized complete block design with three replications was conducted during the growing season 2014-2016 at the research station of Islamabad Gharb, Iran. Experimental treatments were two planting dates (7 and 17 October) as the main plot and five rapeseed cultivars (Nafis, Nima, Okapi, Neptune and Elvis) as subplot. The results showed that the effect of year, cultivar and planting date and their interactions were significant on most of the studied traits. The values obtained in most traits on October 7 planting date were higher than October 17. The highest number of pods per plant (214 pods), number of seed per pods (25.31 seeds), and seed yield (6793 kg.ha-1) were related to the Nima cultivar on October 7. Also, at the planting date October 7, the highest 1000 seed weight (3.61 g) was related to the Neptune cultivar. The highest plant height in both years was observed on October 7. The values of the studied traits were higher in the second year than in the first year due to climatic conditions during the experimental years. Finally, it can be reported that with increasing delay in winter rapeseed planting, the growth and yield of this plant decreases and that Nima cultivar had acceptable yield in delayed planting date.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Plant height
  • Nima cultivar
  • Delayed planting
  • Flowering

مراجع

احتشامی، س. م.، تهرانی، آ. و صمدی، ب. 1394. تأثیر تاریخ کاشت بر برخی صفات فنولوژیکی، مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد پنج رقم کلزا. نشریه زراعت (پژوهش و سازندگی)، 109: 111-120.
ایران نژاد، ح. و حسینی مزیتانی، م. 1384. بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه سه رقم کتان رونی در ورامین. علوم کشاورزی، 11: 111-120.
آروین، پ. و عزیزی، م. 1388. مقایسه عملکرد، شاخص برداشت و صفات مورفولوژیک در گونه های بهاره کلزا. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی، 2 (2):14-1.
بی­نام، 1395. دستورالعمل کشت کلزا. مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی استان البرز.
پاسبان اسلام، ب. 1390. بررسی امکان کشت تاخیری کلزا در آذربایجان شرقی. مجله به‌زراعی نهال و بذر، 27: 284-269.
رودی، د.، رحمان­پور، س. و جاویدفر، ف. 1382. زراعت کلزا. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر. دفتر برنامه‌ریزی رسانه­های ترویجی.
شیرانی‌راد، ا. ح. و احمدی، م. 1376. اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر روند رشد و عملکرد دانه دو رقم کلزای روغنی پاییزه در منطقه کرج. مجله علوم کشاورزی ایران، 1: 31-29.
شیرانی‌راد، ا. ح.، جباری، ح. و دهشیری، ع. 1392. ارزیابی پاسخ ارقام بهاره کلزا به دو فصل کاشت پاییزه و بهاره. نشریه پژوهش‌های زراعی ایران، 11: 493-505.
شیرانی‌راد، ا. ح.، نعیمی، م. و نصراصفهانی، ش. 1389. ارزیابی تحمل به خشکی انتهایی در ارقام بهاره و پاییزه کلزا. مجله علوم زراعی ایران، 12 (2): 112-126.
عدالتیان، م. ر.، مرتضوی، س. ع.، حامدی، م. و مظاهری، م. 1385. اثر واریته و زمان نگه­داری روی ویژگی­های شیمیایی رب گوجه‌فرنگی حاصل از چهار واریته. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 9: 211-220.
عزیزی، م.، سلطانی، ا. و خاوری خراسانی، س. 1385. کلزا فیزیولوژی زراعت به‌‌نژادی. تکنولوژی زیستی. جهاد دانشگاهی مشهد، مشهد 230 صفحه.
عسگرنژاد، م. ر.، زارعی، غ. ر. و زارع زاده، ع. 1394. بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد خردل سیاه (Brassica nigra) در شرایط آب‌و‌هوایی ابرکوه. نشریه تولید گیاهان زراعی، 8 (3): 183-198.
فرجی، ا. 1382. اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر ارقام کلزا. مجله علوم زراعی ایران، 5(1): 64-73.
فرجی، ا. 1394. بررسی تأثیر دما و فتوپریود بر مراحل رشد و نمو دو رقم کلزا. به‌زراعی کشاورزی، 17: 1062-1049.
فرجی، ا. 1395. واکنش هیبریدها و لاین­های امید بخش کلزا به تاریخ کاشت در منطقه گرگان. مجله به‌زراعی نهال و بذر، 32: 79-65.
مصطفوی­راد، م.، شریعتی، ف. و مصطفوی­راد، س. 1391. بررسی تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد کمی و کیفی چهار رقم کلزای سازگار با مناطق سرد در اراک. مجله تولید گیاهان زراعی، 5: 159-167.
میرزایی، م. ر.، دشتی، ش.، آبسالان، م.، سیادت، س. ا. و فتحی، ق. 1389. بررسی تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و محتوی روغن ارقام مختلف کلزا در منطقه دهلران. مجله تولید گیاهان زراعی، 3: 159-176.
Adamson, F. G. and Coflet, T. A. 2005. Planting date effect on flowering, seed yield and oil content of rape and crambe cultivars. Industrial Crops and Products, 21: 293-307.
Faraji A., Latifi, N., Soltani, A. and Shirani Rad, A. H. 2008. Effect of high temperature stress and supplemental irrigation on flower and pod formation in two canola (B. napus L.) cultivars at Mediterranean climate. Asian Journal of Plant Sciences, 7: 343-351.
Faraji, A., Latifi, N., Soltani, A. and Shirani Rad, A. H. 2009. Seed yield and water use efficiency of canola (Brassica napus L.) as affected by high temperature stress and supplemental irrigation. Agricultural Water Management, 96: 132-140.
Habekotte, B. 1997. Evaluation of seed yield determining factors of winter oilseed rape (Brassica napus L.) by means of crop growth modeling. Field Crops Research, 54: 137-151.
Hocking, P. J. and Stapper, M. 2001. Effect of sowing time and nitrogen on canola, and nitrogen fertilizer on Indian mustard. H. Dry matter production, grain yield and yield components. Australian Journal of Agricultural Research. 52: 623-634.
Johnson, B. L., McKay, K. R., Scheiter, A. A., Hanson, B. K. and Schatz, B. G. 1995. Influence of planting date on canola and crambe production. Journal of Production Agriculture, 8: 594-599.
Johnston, A. M., Tanaka, D. L., Miller, P. R., Brandt, S. A., Nielsen, D. C., Lafond, G. P. and Riveland, N. R. 2002. Oil seed crops for semiarid cropping systems in the Northern Great Plains. Agronomy Journal, 94: 231-240.
Kirkland, K. J. and Johnson, E. N. 2000. Alternative seeding dates (fall and April) affect Brassica napus canola yield and quality. Canadian Journal of Plant Science, 80: 713-719.
Miralles, D. J., Ferro, B. C. and Slafer, G. A. 2001. Developmental responses to sowing date in wheat, barley and rapeseed. Field Crops Research, 71: 211-223.
Miri, Y., and Bagheri, H. 2013. Evaluation Planting Date on Agronomical Traits of Canola (Brassica napus L.). International Research Journal of Applied and Basic Sciences, 4 (3): 601-603.
Morrison, M. J. and Stewart, D. W. 2002. Heat stress during flowering in summer brassica. Crop Science, 42: 797-803.
Morrison, M. J. 1993. Heat stress during reproduction in summer rape. Canadian Journal of Botany, 71: 303-308.
Ozer, H. 2003. Sowing date and nitrogen rate effects on growth, yield and yield components of two summer rapeseed cultivars. European Journal of Agronomy, 19: 453-463.
Rao, M. S. S. and Mendaham, N. J. 1991. Comparison of canola (B. campestris) and B. napus oilseed rape using different growth regulators plant population densities and irrigation treatments. Journal of Agricultural Science, 117: 177-187.
Rapacz, M. 2002. Cold-declamation of oilseed rape (Brassica nupus L. var. oleifera) in response to fluctuating temperatures and photoperiod. Annals of Botany, 89:543-549.
Robertson, M. J., Holland, J. F. and Bambach, R. 2004. Response of canola and Indian Mustard to sowing date in the grain belt of north-eastern Australia. Australian Journal of Experimental Agriculture, 44: 43-52.
Ruiz, R. A. and Maddonni, G. A. 2006. Sunflower seed weight and oil concentration under different post-flowering source-sink ratios. Crop Science, 46: 671-680.
Shirani Rad, A. H., Bitarafan, Z., Rahmani, F., Taherkhani, T., Moradi, A. and Nasresfahani, Sh. 2014. Effects of planting date on spring rapeseed (Brassica napus L.) cultivars under different irrigation regimes. Turkish Journal of Field Crops, 19 (2): 153-157.
USDA. 2015. Oilseeds: World Markets and Trade Report, United States Department of Agriculture, Foreign Agricultural Service. Available from: http://www.fas.usda.gov/data/oilseeds-world-markets-and-trade.
Vincze, E. 2017. The effect of sowing date and plant density on yield elements of different winter oilseed rape (Brassica napus var. napus f. biennis L.) genotypes. Columella, 4 (1): 21-26.
Whitfild, D. M. 1992. Effects of temperature and ageing on CO2 exchange of pods of oilseed rape (Brassica napus). Field Crops Research, 28: 271-280.
دوفصلنامه فنآوری تولیدات گیاهی
دوره 13، شماره 1
خرداد 1400
صفحه 105-118

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار