تجزیه همبستگی کانونی صفات رشدی و صفات مرتبط با عملکرد دانه ژنوتیپ‌‌های مختلف گندم نان تحت تنش رطوبتی پس از گل‌دهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی

3 دانشیار، گروه بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

4 دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

5 استاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

به‌منظور برآورد همبستگی بین صفات مختلف و گروه‌‌بندی ژنوتیپ‌‌های گندم نان پاییزه، دو آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی و بلوک های کامل تصادفی به‌ترتیب در گلخانه و مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان با 30 ژنوتیپ به‌عنوان فاکتور فرعی و سطوح تنش رطوبتی به‌عنوان فاکتور اصلی (شاهد بدون تنش رطوبتی و تنش رطوبتی موقع گل‌دهی) با سه تکرار طی سال زراعی 96-95 اجرا شد. نتایج حاصل از تجزیه همبستگی کانونی نشان داد، در هر دو سطح نرمال و تنش در گلخانه و مزرعه بین جفت متغیرهای کانونی حاصل از صفات رشدی با عملکرد و اجزای عملکرد همبستگی معنی‌داری وجود دارد. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده تحت شرایط آبیاری مطلوب در گلخانه و مزرعه، صفت سرعت رشد رویشی و تحت شرایط تنش در گلخانه و مزرعه، صفات سرعت رشد رویشی و سرعت پرشدن دانه از عوامل مهم و تأثیرگذار بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه محسوب می‌‌گردد. در تجزیه خوشه‌‌ای بر اساس عملکرد دانه و کلیه صفات مرتبط با آن در شرایط نرمال مزرعه، چهار گروه ایجاد شد که ژنوتیپ‌‌های برتر از نظر عملکرد دانه در گروه سوم (c-94-9، MV17، حیدری و c-94-8) با میانگین 17/394 گرم در مترمربع و تحت شرایط تنش خشکی در مزرعه ژنوتیپ‌های گروه سوم (میهن، c-94-4، c-94-3 و c-94-9) دارای بیش‌ترین عملکرد دانه (21/208 گرم در مترمربع) بودند. بر اساس نتایج تجزیه بای‌پلات، صفات سطح برگ پرچم، سرعت رشد رویشی، تعداد پنجه بارور، عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله و وزن هزاردانه نقش تعیین‌کننده در جداسازی ژنوتیپ­ها تحت شرایط نرمال و تنش داشتند.      

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Canonical Correlation Analysis of Growth and Grain Yield Traits in Different Bread Wheat Genotypes under Drought Stress Conditions at Flowering Time

نویسندگان [English]

  • Behnam Tahmasebpour 1
  • soodabeh Jahanbakhsh 2
  • Alireza Tarinejad 3
  • Hamid. Mohammadi 4
  • Ali Ebadi 5
1 PhD Student,, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabili, Iran
2 Associate Prof.,of Agronomy and plant breeding Department, Agricultural Faculty, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
3 Associate Professor, Department of Agricultural Biotechnology, Faculty of Agriculture, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
4 Associate Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
5 Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabili, Iran
چکیده [English]

In order to estimate the correlation between different traits and grouping of winter bread wheat genotypes, two factorial experiment based on a completely randomized design (CRD) and randomized complete block design (RCBD) was conducted in the research greenhouse and farm of Azerbaijan Shahid Madani University with 30 genotypes as a sub-factor and moisture stress, the main factor (control = without moisture stress and stress at flowering) with three replications during the 2016-2017 crop season. According to the results obtained under optimal irrigation conditions vegetative growth rate, and under stress conditions vegetative growth rates and grain filling rates in greenhouses and fields, are influential factors on grain yield and yield components. Cluster analysis based on grain yield and all related traits under normal irrigation field conditions, four groups were created. Superior genotypes in terms of grain yield were located in the third group (c-94-9, MV17, Heydari and c-94-8) with an average of 394.17 g/m2. Under drought stress conditions in the field, genotypes of the third group (Mihan, c-94-4, c-94-3 and c-94-9) had the highest grain yield (208.21 g/m2). Based on the results of Biplot analysis, flag leaf area, vegetative growth rate, number of fertile tillers, grain yield, number of grains per spike and 1000-grain weight had a determinative role in isolating genotypes under normal irrigation and stress conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drought stress
  • Canonical correlation analysis
  • Cluster analysis

مراجع

آقایی سربرزه، م.، امینی، ا. 1390. تنوع ژنتیکی صفات زراعی در کلکسیون ژنوتیپ‌های بومی گندم نان ایران. مجله به‌نژادی نهال و بذر، 1-27 (4): 581-599.
بی‌نام. 1394. گزارش نتایج برنامه اصلاح گندم. در طی سال 1393-1394. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، بخش تحقیقات غلات. کرج، ایران.
بی‌نام .1395 گزارش نتایج برنامه اصلاح گندم. در طی سال 1395-1394‌. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، بخش تحقیقات غلات. کرج، ایران.
خدادادی، م.، دهقانی، ح. و فتوکیان، م. ح. 1390. بررسی توارث‌پذیری، تجزیه علیت و تحلیل عامل‌ها در ژنوتیپ‌های گندم پاییزه (Triticum aestivum L.). مجله دانش زراعت، پیاپی 4: 67-72.
دهقان، ع.، خدارحمی، م. و مجیدی هروان، ا. 1390. تنوع ژنتیکی صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی در لاین‌های گندم دوروم. مجله نهال و بذر، 27 (1): 103-120.
راهنما، ع.، بخشنده، ع. و نورمحمدی، ق. 1379. بررسی تغییر تعداد پنجه در بوته در تراکم‌های مختلف کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم اترک در شرایط آب‌و‌هوایی جنوب خوزستان. مجله علوم زراعی ایران، 2 (3): 12-25.
طالبی‌فر، م.، تقی‌زاده، ر. و کمالی کیوی، س. ا. 1394. تعیین روابط میان عملکرد دانه و اجزای عملکرد در ارقام گندم تحت شرایط تنش قطع آب در مراحل رشد از طریق تجزیه علیت. نشریه زراعت (پژوهش و سازندگی)، 108: 107-113.
هادی، ه.، سیدشریفی، ر.، نامور، ع. و قلی‌پور، ع. 1395. محافظ‌های گیاهی و تنش‌های غیرزیستی. چاپ اول. انتشارات دانشگاه ارومیه. 346 صفحه.
Abdoli, M. and Saeidi, M. 2012. Using different indices for selection of resistant wheat cultivars to post anthesis water deficit in the west of Iran. Annals of Biological Research, 3 (3): 1322-1333.
Abid, M., Tian, Z., Ata-Ul-Karim, S. T., Liu, Y., Cui, Y., Zahoor, R., Jiang, D. and Dai, T. 2016. Improved tolerance to postanthesis drought stress by pre-drought priming at Vegetative stages in drought-tolerant and-sensitive wheat cultivars. Plant Physiology and Biochemistry, 106(1): 218-227.
Dalvandi, G., Ghanbari-Odivi, A., Farnia, A., Khaliltahmasebi, B. and Nabati, E. 2013. Effects of drought stress on the growth, yield and yield components of four wheat populations in different growth stages. Advances in Environmental Biology, 7 (4): 619-624.
Daniel, C. and Triboi, E. 2002. Changes in wheat protein aggregation during grain development: Effects of temperatures and water stress. European Journal of Agronomy, 16: 1-12.
Eticha, F., Belay, G. and Bekele, E. 2006. Species diversity in wheat landrace populations from two regions of Ethiopia. Genetic Resources Crop Evolution, 53: 387-393.
Ellis, H. R. and Pieta-Filho, C. 1992. The development of seed quality in spring and winter cultivars of barley and wheat. Seed Science Research, 2: 19-25.
Food and Agriculture Organization. 2011-2020. World food situation, Available at: http://www.fao.org/ worldfoodsituation/ csdb/en/.
Hosseinzadeh, S. R., Amiri, H. and Ismaili, A. 2016. Effect of vermicompost fertilizer on photosynthetic characteristics of chickpea (Cicer arietinum L.) under drought stress. Photosynthetica, 54 (1): 87-92.
Johnson, R. A. and Wichern, D.W. 2007. Applied Multivariate Statistical Analysis (5th Edition). Prentice Hall. p. 773.
Khandkar, U. R., Jain, N. K. and Shinde, D. A. 1992. Response of irrigated wheat to ZnS04 application in vertisol. Journal of the Indian Society of Soil Science, 40: 399-400.
Lorenceti, C., carvalho, F. I. F. D., Oliveira, A. C. D., Valerio, I. P., Hartwig, I., Benin, G. and Schmidt, D. A. M. 2006. Aplicability of phenotypic and canonic correlations and path coefficients in the selection of oat genotypes. Scientia Agricola, 63: 11-19.
Mosadeghi, M. R. Morshedizad, M., Mahboubi, A. A., Dexter, A. R. and Schulin, R. 2009. Laboratory evaluation of a model for soil crumbling for prediction of the optimum soil water content for tillage. Soil and Tillage Research, 105: 242–250.
Mohammadi, S., Yazdansepas, A., Rezaie, M. and Mirmahmmodi, T. 2010. Study of response of different Iranian bread wheat genotypes to different sowing dates under full-irrigation and terminal drought stress conditions. Research on Crops, 11 (1): 13-19.
Pordel-Maragheh, F. 2013. Assess the genetic diversity in some wheat genotypes through agronomic traits. European Journal of Zoological Research, 2 (4): 71-75.
Raykov, T. and Marcoulides, G. A. 2008. An Introduction to Applied Multivariate Analysis. Routledge/Psych press, p 498.
Saba, J., Tavana, Sh., Qorbanian, Z., Shadan, E., Shekari, F. and Jabbari, F. 2018. Canonical correlation analysis to determine the best traits for indirect improvement of wheat grain yield under terminal drought stress. Journal of Agricultural Science Technology, 20: 1037-1048.
Shearman, V., Sylvester-Bradley, R., Scott, R. and Foulkes, M. 2005. Physiological processes associated with wheat yield progress in the UK. Crop Science, 45 (1): 175-185.
Shepherd, A., Ginn, S. M. C. M. and Wyseure, G. C. L. 2002. Simulation of the effect of water shortage on the yields of winter wheat in North-East England. Ecological Modeling, 147: 41-52.
Smith, S. 2008. Intellectual property protection for plant varieties in the 21st century. Crop Sciences, 48: 1277-1290.
Soghani, M., Vaezi, Sh. and Sabaghpour, S. H. 2010. Study of correlation and analysis of grain yield and its related traits in white bean genotype. Journal of Agriculture and Plant Breeding, 6 (3): 27-36.
Talebi, R., Fayaz, F. and Mohammad-Naji, A. 2009. Effective selection criteria for assessing drought stress tolerance in durum wheat (Tritcum durum Desf.). General and Applied Plant Physiology, 35: 64-74.
Yeater, K. M., Bollero, A. G., Bullock, D. G., Rayburn, A. L. and Rodriguez-Zas, S. 2004. Assessment of genetic variation in hairy vetch using canonical discriminant analysis. Crop Science, 44: 185-189.
دوفصلنامه فنآوری تولیدات گیاهی
دوره 13، شماره 1
خرداد 1400
صفحه 119-134

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار