روابط بین برخی صفات ریخت‌شناسی با وزن خشک دانه و بوته در ژنوتیپ‌های کینوا (Chenopodium quinoa Willd.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشآموخته کارشناسی‌ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

کینوا گیاهی است که عموماً به خاطر دانه خوراکی آن کشت می‌شود ولی به‌عنوان علوفه نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد. به‌منظور مطالعه ارتباط بین 21 صفت ریخت‌شناسی در 70 ژنوتیپ کینوا، آزمایشی در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس چندگانه نشان از تفاوت معنی‌دار بین ژنوتیپ‌های موردمطالعه بود. میانگین مربعات برای صفات وزن‌تر ساقه، تعداد برگ۱ (54 روز بعد از کشت بذر)، وزن خشک برگ، وزن هزاردانه، تعداد برگ2 (زمان برداشت) و ارتفاع بوته۲ (زمان برداشت)، و محتوی کلروفیل برگ۱ (54 روز بعد از کشت بذر) معنی‌دار شد. نتایج مقایسه میانگین با آزمون دانکن نشان داد که ژنوتیپ G117 دارای بیش‌ترین وزن‌تر ساقه (35/33 گرم)، تعداد برگ1 (16/74 عدد) و وزن خشک برگ (62/5 گرم) بود. بیش‌ترین وزن هزاردانه در ژنوتیپ G83 با 70/2 گرم برآورد شد. بر اساس نتایج تجزیه علیت، بیش‌ترین اثر مستقیم را وزن خشک خوشه بر وزن خشک برگ و وزن خشک دانه داشت. نتایج تجزیه علیت با استفاده از داده‌های خام (با تکرار) و میانگین داده (میانگین تکرارها) متفاوت بود. در هر دو حالت فوق وزن خشک خوشه دارای بیش‌ترین اثر مستقیم بر وزن خشک دانه و وزن خشک بوته داشت. با توجه به متوسط صفات مرتبط با عملکرد دانه و برگ، ژنوتیپ G117 به‌عنوان ژنوتیپ برتر معرفی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Relationships between some Morphological Traits with Grain and Plant Dry Weight in Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) Genotypes

نویسندگان [English]

  • Jaddeh Esfandyari 1
  • Mohammad Hossein Fotokian 2
1 MSc Graduate, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Shahed University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Shahed University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) is a plant that is commonly grown for its edible seeds but is also used as fodder. To study the relationship between 21 morphological traits of 70 quinoa genotypes, an experiment was conducted in the form of the randomized complete block design with three replications in the research farm of the faculty of agriculture of Shahed University. The results of multiple variance analysis showed a significant difference among the studied genotypes. The mean squares were significant for stem wet weight (SWW), number of leaves1 (54 days after seed sowing) (NL1), leaf dry weight (LDW), thousand-grain weight (TGW), number of leaves2 (harvest time) (NL2), plant height2 (harvest time) (PH2), and leaf chlorophyll content1 (54 days after seed sowing). The mean squares were significant for SWW, NL1, LDW, TGW, and PH2. The results of the mean comparison with Duncan's test showed that the G117 genotype had the highest SWW (33.35 g), NL1 (74.16) and the LDW (5.62 g). The highest TGW was estimated in genotype G83 with 2.70 g. The results of path analysis using raw data (with replications) were different from data with the mean data (mean of replications). In both cases, the panicle dry weight had the greatest direct effect on the grain dry weight and the plant dry weight. Due to the average traits associated with grain and leaf yield, the G117 genotype is introduced as the superior genotype.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Path analysis
  • Panicle
  • Step-by-step regression
  • Duncan's mean comparison
  • Collinearity

مراجع

بابایی زارچ، م. ج.، فتوکیان، م. ح. و محمودی، س. 1399. ارزیابی تنوع ژنتیکی صفات مورفولوژیک برخی از ژنوتیپ­‌های گندم (Triticum aestivum L.) با استفاده از روش‌­های چندمتغیره. پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی، 5 (12): 85-98.
باقرنژاد دیوکلایی، ا.، 1389. ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ­های سیر با استفاده از صفات ریخت‌­شناسی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد اصلاح نباتات. دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد. 93 صفحه.
خدادای، م.، دهقانی، ح. و فتوکیان، م. ح. 1390. بررسی توارث­پذیری، تجزیه علیت و تحلیل عامل­‌های در ژنوتیپ­‌های گندم پاییزه (Triticum aestivum L.). زراعت. 4 (4): 67-78.
سپهوند، ن. ع. 1392. بررسی سازگاری، ویژگی­های زراعی، فنولوژیکی و ارزش کیفی محصول کینوا در ایران. گزارش نهایی، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال بذر، مرکز اطلاعات و مدارک علمی و تحقیقاتی کشاورزی، شماره ثبت 44026.
سلطانی، ا.، 1385، تجدیدنظر در کاربرد روش­های آماری در تحقیقات کشاورزی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
سیفتی، س. ا.، رمضان­پور، س. س.، سلطانلو، ح.، صالحی، م. و سپهوند، ن. ع. 1394. بررسی برخی صفات موروفوفنولوژیک مرتبط با عملکرد و زودرسی در ارقام اصلاح شده کینوا (Chenopodium quinoa). تولید گیاهان زراعی، 8 (2): 153-169.
صالحی، م. و دهقانی، ف، 1397. راهنمای کاشت، داشت و برداشت کینوا در شرایط شور. نشر آموزش کشاورزی.
عباسی، س.، کردنائیج، ع. و باقری، م. 1397. ارزیابی پایداری عملکرد و سازگاری تعدادی از ژنوتیپ­های کینوا (Chenopodium quinoa) در منطقه کرج. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه شاهد. 80 صفحه.
عسگر، م.، یزدان‌سپاس، ا. و امینی، ا. 1389. ارزیابی ژنوتیپ‌های گندم نان زمستانه و بینابین در شرایط آبیاری نرمال و تنش قطع آبیاری پس از مرحله گل‌دهی. نهال و بذر، 26 (3): 313-329.
فیضی کلاسی، ن. ۱۳۸۹. تعیین دز مطلوب و بررسی اثرات ماده جهش‌زای دی متیل سولفات (DMS) در لاین‌های M2 خرفه. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد اصلاح نباتات. دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد. 139 صفحه.
قربانی، ح.، سمیع‌زاده لاهیجی، ح.، ربیعی، ب. و اله قلی پور، ا. 1398. بررسی ارتباط عملکرد و صفات زراعی همـبسته در برنج (Oryza sativa L.) با استفاده از تجزیه رگرسیون و علیت. پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی، ۱۱ (31): 115-123.
مالایی­کناری، ز. 1389. ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های باقلا با استفاده از صفات ریخت‌شناختی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد اصلاح نباتات. دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد. 101 صفحه.
موسوی، س. س.، کیان­ارثی، ف.، افیونی، د. و عبدالهی، م. ر. 1394. ارزیابی عملکرد دانه لاین‌­های امیدبخش گندم نان و شناسایی صفات اگرومورفولوژیک مرتبط با عملکرد تحت شرایط رطوبتی آخر فصل. تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی. 5 (18): 91-103.
مولائی، ع. 1395. ارزیابی سازگاری و عکس‌العمل‌ چند رقم کینوا نسبت به طول روز در شهرکرد. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی. مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری. سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی.
Adolf, V. I., Jacobsen, S. E., and Shabala, S. 2012. Salt tolerance mechanisms in quinoa (Chenopodium quinoa Willd.). Environmental and Experimental Botany, 92: 43-54.
Adu-Dupaah, H. K. and Sang Won, R. S. 2005. Improving bambra groundnut productivity using gamma irradiation and in vitro techniques, African Journal of Biotechnology, 3 (5): 260-265.
Ali, N., F. Javadifar, J. Yazdi Elmira and M. Y. Mirza. 2003. Relationship among yield components and selection criteria for yield improvement in winter rapeseed (Brassica napus L.). Pakistan Journal of Botany. 35 (2): 167-174.
Bhargava, A., Shukla, S., Ohri, D. 2008. Implications of direct and indirect selection parameters for improvement of grain yield and quality components in Chenopodium quinoa Willd. International Journal of Plant Production, 2: 184-191.
Bazile, D., Pulvento, C., Verniau, A., Al-Nusairi, MS., Ba. D., Breidy, J., Hassan, L., Mohammed, MI., Mambetov, O., Otambekova, M., Sepahvand, NA., Shams, A., Souici, D., Miri, K. and Padulosi, S. 2016. Worldwide evaluations of Quinoa: Preliminary results from post international year of Quinoa, FAO projects in nine countries. Frontiers in Plant Science, 7: 1-18.
Emam, Y., and Borjan, A. R. 2000. Yield and yield components of two winter wheat cultivars in response to rate and time of foliar application. Journal of Agriculture Science, 2: 263-270.
Fan, X. M., Kang, M. S., Chen, H., Zhang, Y., Tan, J. and Xu, C. 2007. Yield stability of maize hybrids evaluated in multi-environment trials in Yunnan, China. Agronomy Journal, 99: 220-228.
FAOSTAT, 2019. Quinoa production in 2018, Crops/Regions/World list/Production Quantity (pick lists)". UN Food and Agriculture Organization, Corporate Statistical Database (FAOSTAT). Retrieved 15 February 2020.
Gomez-Pando, L., Alvarez-Castro, R. and Eguiluz-de la Barra, A. 2010. Effect of salt stress on Peruvian germplasm of Chenopodium quinoa Willd.: a promising crop. Journal of Agronomy and Crop Science, 196: 391-396.
Kashif, M. and Khaliq, I. 2004. Heritability, correlation and path coefficient analysis for some metric traits in wheat. International Journal of Agriculture and Biology, 1: 138-142.
Mohammadi, S. A. and Prasanna, B. M. 2003. Analysis of genetic diversity in crop plants-salient statistical tools and considerations. Crop Science, 43: 1235-1248.
Rahim, M. A., Mia, A. A., Mahmud, F., Zeba, N. and Afrin, K. S. 2010. Genetic variability, character association and genetic divergence in Mungbean (Vigna radiate L. Wilczek). Plant Omics Journal, 3 (1): 1-6.
Rose, I. V. L. W., Das, M. K. and Taliaferro, C. M. 2008. A comparison of dry matter yield stability assessment methods for small numbers of genotypes of bermudagrass. Euphytica, 164: 19-25.
Toker, C. and Cagirgan, M. I. 2004. The use of phenotypic correlation and factor analysis in determining characters for grain yield selection in chickpea (Cicer arietinum L.). Heriditas, 140: 226-228.
Wang, Y., Li, Y., Li, C., Lu, W., Sun, D., Yin, G., Hong, B., Wang, L. 2019. Correlation and path analysis of the main agronomic traits and yield per plant of Quinoa. Crops, 35 (6): 156-161.
Wright, S. 1921. Correlation and causation. Journal of Agricultural Research, 20: 557-585.
دوفصلنامه فنآوری تولیدات گیاهی
دوره 13، شماره 1
خرداد 1400
صفحه 135-146

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار