تأثیر تنش کم‌آبی بر رشد، عملکرد، میزان و ترکیب‌های اسانس شمعدانی معطر (Pelargonium graveolens L.)

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد

2 استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد

3 کارشناس گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد

چکیده

به­منظـور بررسـی اثر سـطوح مخـتلف تنش کم‌آبی بر رشـد، عمـلکرد، میـــزان و ترکیــب‌های اســانس شمعدانی معطر(Pelargonium graveolens L.) ، آزمایشی گلدانی در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار و چهار تکرار انجام شد. تیمارهای تنش عبارت بودند از 100%، 85%، 70% و 55% ظرفیت مزرعه‌ای. نتایج نشان دادند که با کاهش مقدار آب خاک، ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخه­های جانبی، عملکرد ماده­ی تر و خشک در گلدان و عملکرد اسانس کاهش یافت. اگرچه بیشترین میزان اسانس در رطوبت 55% ظرفیت مزرعه‌ای با میزان 04/2 درصد وزن خشک حاصل شد، اما با توجه به کاهش شدید رشد گیاه، عملکرد اسانس در گیاه (065/0 گرم در بوته) در این تیمار کمترین بود. بیشترین عملکرد اسانس در گیاه با مقدار 193/0 گرم در بوته در تیمار100% ظرفیت مزرعه‌ای به­دست آمد. میزان برخی ترکیب‌های عمده اسانس ازجمله سیترونلل، سیترونلیل فرمات و ایزو- منتون تحت تأثیر تنش کم‌آبی قرار نگرفت اما با کاهش میزان رطوبت خاک، میزان آلفا- پینن و لینالول کاهش یافت و میزان 2- فنیل اتیل تیگلات و جرماکرن- دی افزایش یافت. همچنین بیشترین میزان سیس و ترانس- رز اکسید، اسپاتولنول و سیس- سیترونلیل تیگلات و کمترین میزان نرال، ژرانیول و ژرانیل فرمات در رطوبت 55% ظرفیت مزرعه‌ای حاصل شد، اما میزان آنها در رطوبت‌های 100%، 85% و 70% در یک سطح آماری قرار گرفت. باتوجه به اثر تنش کم آبی بر کاهش عملکرد پیکر رویشی، با کاهش مقدار آب خاک عملکرد ترکیبات عمده اسانس در هر بوته به‌طور معنی‌داری کاهش یافت.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Water Deficit Stress on Growth, Yield, Essential Oil Content and Composition of Pelargonium graveolens L.

نویسندگان [English]

  • a.hossein rezaeenezhad 1
  • mohammad feyzian 2
  • kobra sepahvand 3
چکیده [English]

In order to study the effect of water deficit stress on growth, yield, essential oil content and composition of geranium (Pelargonium graveolens L.), a greenhouse experiment was carried out based on a completely randomized design with four treatments and four replications. The water deficit stress treatments were 100%, 85%, 70% and 55% of field capacity. Results showed that as the soil water content decreased, plant height, stem diameter, number of auxiliary shoots, fresh and dry herb yield and essential oil yield decreased. Although the highest essential oil content (2.04% based on dry weight) was found in plants treated with 55% of filed capacity, due to dramatic decrease in growth, their oil yield (0.065 g plant-1) was the lowest compared with those of plants treated with 100%, 85%, 70% of field capacity. The highest oil yield with 0.193 g plant-1were found in plants treated with 100% of field capacity. The amount of some of the main components of oil i.e. Citronellol, Citronellyl formate and iso-Menthone were not affected by water deficit stress treatments. However, as the soil water content decreased, the amount of α-Pinene and Linalool decreased, while the amount of 2-Phenylethyl tiglate and Germacrene-D increased. Moreover, the highest amount of  Rose oxide (cis and trans), Spathulenol, cis-Citronellyl tiglate and the lowest amount of Neral, Geraniol and Geranyl formate were found in plants treated with 55% of field capacity, while those of plants treated with 100%, 85%, 70% of field capacity were not significantly different. Due to the effect of water stress on herb yield, the yield (mg plant-1) of the main components decreased as the soil water content decreased.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geranium
  • Drought stress
  • Growth
  • Yield
  • Essential oil composition