ارزیابی تحمل به تنش خشکی آخر فصل در ژنوتیپ‌های آفتابگردان (Hellianthus annuus L.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، کرج، ایران

2 دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، کرج، ایران

چکیده

تنش خشکی یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که گیاه با آن روبرو می‌گردد. به‌منظور مطالعه تأثیر تنش خشکی در آفتابگردان، تعداد 12 ژنوتیپ در سال زراعی 1395 تحت شرایط نرمال و تنش خشکی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در شرایط نرمال و تنش خشکی ژنوتیپ‌های Progress (به‌ترتیب 26/5572 کیلوگرم در هکتار و 70/4999 کیلوگرم در هکتار) و Sor (به‌ترتیب 13/5445 کیلوگرم در هکتار و 81/4753 کیلوگرم در هکتار) دارای بیش‌ترین پتانسیل عملکرد دانه بودند. 11 شاخص تحمل و حساسیت به تنش بر اساس میزان عملکرد دانه در شرایط نرمال و تنش خشکی محاسبه گردیدند. شاخص‌های MP، GMP، STI، Harm، YI و DI به دلیل همبستگی مثبت و معنی‌دار با عملکرد دانه تحت هر دو شرایط نرمال و تنش، جهت تعیین ژنوتیپ‌های متحمل و حساس به تنش خشکی مورداستفاده قرار گرفتند. دو مؤلفه اول حاصل از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی شاخص‌های تحت مطالعه و عملکرد دانه در هر دو شرایط مجموعاً بیش از 99 درصد تغییرات را توجیه کردند. ضرایب حاصل از تجزیه به مؤلفه اصلی شاخص‌ها، مؤلفه اول را تحت عنوان مؤلفه پتانسیل عملکرد دانه و تحمل به تنش خشکی و مؤلفه دوم را به‌عنوان مؤلفه حساسیت به تنش خشکی نام‌گذاری کردند. تجزیه خوشه‌‌ای بر اساس مقادیر مؤلفه‌های اول و دوم حاصل از شاخص‌های تحمل به تنش خشکی، ژنوتیپ‌ها را در پنج گروه مستقل طبقه‌بندی نمود. ژنوتیپ‌های استفاده‌شده در مطالعه حاضر نسبت به تنش خشکی تنوع ژنتیکی بالایی را نشان دادند. درنهایت ژنوتیپ‌های Progress و Sor متحمل‌ترین و ژنوتیپ‌ Lakomka حساس‌ترین ژنوتیپ به تنش خشکی آخر فصل انتخاب شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Tolerance to Terminal Drought Stress in Sunflower Genotypes (Hellianthus annuus L.)

نویسندگان [English]

  • Ali Saremi-Rad 1
  • Khodadad Mostafavi 2
  • Mohammad Sadegh Hosseini 1
1 PhD Student, Department of Agronomy and Plant Breeding, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran
2 Associate Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran
چکیده [English]

Water stress is one of the most important challenges that the plant faces. Regarding the importance of drought stress and its effect on plant yield, 12 oilseed sunflower genotypes under normal and drought stress conditions were evaluated in the year 2016. In conditions of normal and drought stress, genotypes of Progress and Sor had the highest grain yield potential respectively. 11 tolerance and stress susceptibility indices were calculated based on grain yield in non-stress and drought stress conditions. The MP, GMP, STI, Harm, YI and DI indices were used due to positive and significant correlation with grain yield under both normal and stress conditions for identification and selection of tolerant and sensitive drought stress genotypes. The first two components of the analysis of the main components of the studied indices and grain yield in both conditions justifies more than 99% of the variation. The coefficients of the analysis of the main components of the indices, the first component was named as the component of grain yield potential and drought stress tolerance and the second component as a component of drought stress susceptibility. Cluster analysis based on the values of first and second components derived from drought stress indices, classified genotypes into five independent groups. The genotypes used in this study showed high genetic diversity in drought stress. Finally, the Progress and Sor genotypes were the most tolerant and the Lakomka genotype was the most sensitive genotype for the end of season drought stress.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sunflower
  • Yield
  • Tolerance indices and stress susceptibility